Günümüzde, yoğun egzersizlerden sonraki günlerde deneyimlenen kas ağrılarının doğrudan laktatla ilişkili olmadığı biliniyor. Bilim insanları, bu ağrıların kaslardaki mikroskobik yırtılmalardan kaynaklandığını düşünüyor
DamianKuzdak/iStock
Yılan sokmaları, her yıl çoğu Sahraaltı Afrika, Güney ve Güneydoğu Asya’da olmak üzere 138 bini bulan sayılarda insanın ölümüne neden oluyor. 400 bin kadar insanda ise yılan sokması sonucu çeşitli komplikasyonlar oluşuyor. Örneğin vücuttaki bazı dokular öldüğü için ampütasyon (bir uzvun vücuttan ameliyatla alınması) zorunluluğu ortaya çıkıyor. Yeni bir araştırmada, yaygın olarak kullanılan bir kan sulandırıcı olan heparinin yılan zehrini bertaraf ederek çok sayıda insanda yılan sokması sonrası ampütasyon gerekliliğini ortadan kaldırabileceği yönünde bulgular ortaya kondu.
Avustralya’daki Sydney Üniversitesinden Tin Du ve ekibi, kobra sokması sonucu oluşan komplikasyonlara odaklanarak yaptıkları incelemelerde bu yılanın zehrinin, yılanın ısırdığı bölgedeki hücrelerin yüzeyini kaplayan heparan sülfat adlı bir molekül ile bazı bağışıklık hücreleri tarafından üretilen doğal bir madde olan heparini hedef aldığını belirledi. Daha sonra ekip, insan deri ve kan hücrelerini Afrika’dan iki farklı kobra türünün zehrine maruz bıraktı. Zehre maruz kalan hücrelere heparin eklendiğinde ise zehrin hücreleri öldürmesinin engellendiğini gözlemlendi.
Farelerde yapılan benzer deneyler, heparinin doku ölümü riskini azalttığını gösterdi. Araştırmacılardan Greg Neely, heparinin yılanın ısırdığı yerdeki bölgesel hasarın tamamına yakınını önlediğini belirtiyor. Tin Du ve ekibine göre bu tedavi, pek çok farklı türdeki kobranın sokmasında işe yarayabilir ancak zehirlerinin hücreleri yok etme şekli, benzer bir kimya ile gerçekleşmediği sürece kobra olmayan yılan türleri için etkili olması pek mümkün değil.
Mevcut panzehirlerden farklı olarak heparin, oda sıcaklığında saklanabiliyor. Du’ya göre bu, acil ihtiyaç durumunda erişimi kolaylaştırabilir ve heparin, örneğin alerjik reaksiyonlara karşı acil durumlarda kullanılan enjeksiyon kalemleri gibi kişinin kendi kendine uygulayabileceği bir formda sunulabilir. Araştırmayla ilgili yapılan bir eleştiri, heparinin panzehir ile karşılaştırılmamış olması ile ilgili.
Örneğin, panzehrin de heparin gibi hemen sokma anında uygulanabilmesi durumunda heparin kadar etkili olması muhtemeldir. Öte yandan panzehir, özel saklama koşulları gerektirirken heparinin oda sıcaklığında etkinliğini koruyor olması, gerçek hayattaki olası uygulamalarda ve özellikle vakitli müdahale ile doku ölümünün engellenmesinde panzehir karşısında heparine üstünlük sağlayabilir.
Kaynak: