Luciana da Costa Carvalho et al. / CC-BY 4.0
Solda Paestum’daki tapınakta bulunan bronz kaplardan biri ve sağda kapların içinde bugüne kadar kalabilmiş bal kalıntısının bir örneği görülüyor.
İtalya’da, Pompeii yakınlarındaki Paestum antik kentinde 1954’te toprak altından çıkarılan bronz kapların içindeki gizemli maddenin bal olduğu modern kimyasal analiz teknikleri sayesinde ortaya çıkarıldı. Antik kentteki bir tapınakta bulunan ve MÖ 520 dolaylarına tarihlenen kaplar keşfedildiğinde içlerinde yapışkan bir madde olduğu fark edilmiş ama bu maddenin ne olduğu bugüne kadar gizemini korumuştu. Başlangıçta yapılan arkeolojik değerlendirmelere göre kalıntıların bal olabileceği düşünülmüştü. Daha sonra üç farklı araştırma grubu madde üzerinde laboratuvar analizleri yapmış ve maddenin baldan ziyade polen ve böcek parçaları karışmış hayvan ya da bitki yağı olduğu sonucuna varmıştı. O dönemde araştırmacılar kalıntının farklı çözücülerde çözünüp çözünmediğini analiz eden teknikler kullanıyordu. Ancak bu analiz yöntemleri kalıntının içinde çok az miktarda bulunan bileşenleri yüksek hassasiyetle tespit edemiyordu.
Bronz kapların içindeki kalıntıyı günümüz teknikleriyle incelemeye karar veren Carvalho ve ekibi ilk olarak maddenin genel bileşimi hakkında fikir edinmek için Fourier Dönüşümlü Kızılötesi Spektroskopisi (FTIR) adı verilen yöntemi kullandı. Araştırmacılar önce dış görünüşünün günümüzdeki balmununa benzemesi ve asitlik düzeyinin yüksek olması nedeniyle maddenin bozunmuş balmumu olduğunu düşündü. Araştırmacılar bunu doğrulamak için gaz kromatografisi ile kütle spektroskopisi yöntemlerini bir arada kullandı. Bu analizler kalıntı örneklerinde, balda bulunan başlıca şeker türleri olan glikoz ve fruktozun varlığını ortaya çıkardı.
Oxford Üniversitesinden Elisabete Pires’ın takiben yaptığı analizler ise kaplardaki maddede arılar tarafından salgılanan temel arı sütü proteinlerinin bulunduğunu ortaya koydu. Ayrıca bal arısı larvaları ile beslenen Tropilaelaps mercedesae adlı parazitik akarlara ait olduğu düşünülen peptitlere (proteinler kadar uzun olmayan kısa amino asit zincirleri) rastlandı.
Carvalho, bal dolu kapların tapınakta bulunmasının Paestum halkının inanç dünyası hakkında fikirler verdiğini belirtiyor.
Kaynaklar: