Antarktika’da Mikroplastik Kirliliği

Bu fotoğraf, T.C. Cumhurbaşkanlığı himayesinde, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) koordinasyonunda gerçekleştirilen 8. Ulusal Antarktika Bilim Seferi (TAE-VIII) sırasında çekildi.

Dünya’nın bozulmamış son doğal alanlarından biri olarak kabul edilen Antarktika, gezegenimizin iklim sistemi ve ekosistemleri açısından hayati rolü olan eşsiz ve hassas bir bölgedir. Ancak bu uzak coğrafyada da giderek artan mikroplastik kirliliği, ekolojik ve küresel düzeyde ciddi sonuçlar doğurma potansiyeline sahip.

Antarktika’nın uzak ve erişilmesi zor konumuna rağmen kıtada görülen mikroplastik kirliliği hem yerel hem de küresel ölçekteki insan faaliyetlerinden kaynaklanır. Yerel düzeyde Antarktika’da kurulu olan araştırma istasyonlarının faaliyetlerine ve bu bölgedeki turizm etkinliklerine bağlı olarak sentetik giysilerden, atık suların yeterli düzeyde arıtılmadan çevreye deşarj edilmesinden ve yetersiz yönetilen plastik atıklardan mikroplastik ve mikrofiber salımı gerçekleşebilir. Güney Okyanusu’ndaki balıkçılık faaliyetleri de (örneğin kaybolan av ekipmanları ve taşımacılıkla ilişkili reçine peleti döküntüleri) önemli kirlilik kaynakları arasında yer alır. Küresel ölçekte ise mikroplastikler, okyanus akıntıları özellikle Antarktik Çevresel Akıntısı ve atmosferik taşınım yoluyla kaynağından binlerce kilometre uzağa taşınarak Antarktika’ya ulaşır ve yağışlarla birlikte yeryüzüne iner. Ayrıca akıntılarla taşınan ya da deniz buzuna hapsolan büyük plastik parçaları, Güneş’ten gelen morötesi ışınımın etkisi ve fiziksel aşınma ile ayrışarak mikroplastikleri oluşturur. Bu parçacıklar buz, kar ve tortularda birikerek bölgenin çevresel değişimlere son derece hassas olan ekosistemi için ciddi bir tehdit oluşturur.

Yazar:

• Prof. Dr. Ülgen Aytan
• Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Deniz Biyolojisi Ana Bilim Dalı