McGill Üniversitesi öncülüğünde Los Angeles, Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) ve Stanford Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen bir araştırma, parmak ucundan alınan birkaç damla kurumuş kanla gençlerde depresyon riskinin biyolojik belirteçlerle belirlenebileceğini ortaya koydu.
Bir grup araştırmacı, Parkinson hastalığının insanların sesinde yol açtığı değişimlere dayanarak bu hastalığın erken tanısına yönelik, yapay zekâ temelli bir yöntem geliştirmeye çalışıyor.
Bilim ve Teknik dergisi Ayın Sorusu köşesinde Nisan 2025 yayımlanan Keloğlan’ın Satranç Tahtası Üzerindeki Fındıkların Tamamını Toplama Yöntemi sorusunun çözümü açıklandı ve Fizik Bize Ne Anlatıyor? kitap hediyesini kazanan okurlarımız belli oldu.
Communications, Earth & Environment dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli deprem felaketinden sonra aşırı yağışlara yol açan atmosferik nehir olayının afetin etkilerini daha da derinleştirdiğini gözler önüne seriyor.
Everest Dağı’nın kuzey yüzünde bulunan Orta Rongbuk Buzulu’nda, 1924 yılında Everest’e tırmanırken kaybolan dağcı Andrew Irvine’a ait olduğu düşünülen bir bot buldu. Bu keşif, Everest Dağı’na tırmanan ilk insanların kim olduğuyla ilgili gizemin çözülmesine yardımcı olabilir.
Bir grup fizikçi, LHC’deki deneylerin sonuçlarını analiz ederek 2015-2018 döneminde ne kadar kurşunun altına dönüştüğünü belirledi.
Japonya’daki RIKEN araştırma merkezinden bilim insanları, kullanım sırasında dayanıklılığını koruyan ancak deniz suyunda saatler içinde parçalanabilen yeni bir plastik türü geliştirdi.
Depresyonun teşhisinde yeni ve umut verici bir yöntem geliştirildi. McGill Üniversitesi öncülüğünde Los Angeles, Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) ve Stanford Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen bir araştırma, parmak ucundan alınan birkaç damla kurumuş kanla gençlerde depresyon riskinin biyolojik belirteçlerle belirlenebileceğini ortaya koydu.
Araştırmaya 34’si depresyon tanısı konmuş 28’i sağlıklı olmak üzere toplam 62 ergen katıldı. Katılımcılardan alınan küçük miktarlardaki kan örnekleri, kurutulup -20 ºC’de moleküler bütünlüğü korunacak şekilde saklandı. Bu örnekler basit bir parmak delme işlemiyle elde edilebildiği için oldukça pratik, minimum cerrahi müdahale gerektiren ve geniş kitlelere uygulanabilir nitelikte. Ayrıca taşınması ve depolanması da kolay olduğundan tarama çalışmalarında yaygın olarak kullanılmaya uygun.
Geliştirilen laboratuvar temelli yöntemle kan örneklerinden mikroRNA’lar (gen ifadesini düzenleyen küçük RNA molekülleri) izole edilip analiz edildi. McGill Üniversitesinden doktora sonrası araştırmacı Alice Morgunova, bulguların ruh sağlığı araştırmalarında kurutulmuş kan örneklerinin pratik kullanımına bir zemin oluşturduğunu belirtiyor. Bu yöntem sayesinde psikolojik bozukluklarla ilişkili biyolojik değişimleri erken aşamada ve minimum bir cerrahi müdahale ile takip etmek mümkün olabilecek.
Bugün depresyon tanısı çoğunlukla bireyin kendi beyanına yani semptomları nasıl tanımladığına dayanıyor. Ancak bu yöntem her zaman güvenilir sonuçlar vermiyor: Özellikle genç bireyler belirtileri fark etmeyebiliyor ya da paylaşmakta zorlanabiliyor. Oysa laboratuvar temelli bir tarama aracı, depresyon riskini daha erken ve güvenilir bir şekilde belirleme imkânı sunabilir.
Araştırmacılar, bu öncü bulguları daha geniş genç gruplarıyla test etmeyi planlıyor. Ayrıca dış etkenlerin gen ifadesini nasıl değiştirdiğini kontrol eden epigenetik düzenleyiciler olan mikroRNA’ların genetik yatkınlıklar ve çevresel faktörlerle nasıl etkileşime girdiği de ilerleyen çalışmalarda incelenecek. Kısacası bu yöntem sadece depresyonun daha erken teşhis edilmesini sağlamakla kalmayabilir aynı zamanda biyolojik göstergelerin, gelecekte ruh sağlığıyla ilgili bozuklukların teşhisine ve taramasına yönelik yaklaşımları temelden değiştirmesini sağlayabilir.
Kaynaklar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
