Nemli Havalarda Neden Saçlar Kabarır veya Kıvrılır?

Boyloso/iStock

Uzun saçlı insanlar, özenle hazırlayıp şekillendirdikleri saçlarının değişken hava koşullarında neye dönüşeceğini kestirmekte zorlanabilir. Hava nemliyse dışarı adım attıkları andan itibaren saçları kıvrılmaya, bükülmeye ve kabarmaya başlayabilir. Hava, tek başına bu değişimlerden sorumlu değildir. Saç tellerindeki kimyasal etkileşimleri de dikkate almak gerekir.

Nemin saçları nasıl etkilediğine geçmeden önce saç telinin yapısına bir göz atalım. Saç telleri büyük oranda keratin adı verilen uzun, lifli yapıdaki protein demetlerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Saç tellerinin ve dolayısıyla saçların tamamının nasıl bir şekle bürüneceği bu proteinlerin birbirine nasıl tutunduğuna bağlıdır. Keratin molekülleri güçlü ve zayıf kimyasal etkileşimlerin birleşimiyle bir arada kalır.

Keratin moleküllerini oluşturan amino asitlerin önemli bir bölümünde kükürt atomları bulunur. Birbirine yakın konumdaki keratin zincirlerinde bulunan kükürt atomları arasında disülfür adı verilen güçlü bağlar oluşur. Saç tellerine dayanıklılık ve sağlamlık özelliği kazandıran temel etken bu bağlardır. Keratin moleküllerini âdeta birbirine kilitleyen disülfür bağları sayesinde saç teli ıslak, nemli ya da kuru ortam koşullarından etkilenmeksizin mevcut formunu koruma eğiliminde olur.

Saç telindeki zayıf kimyasal etkileşimler ise keratin ve su molekülleri arasında kurulan hidrojen bağlarıdır. Bu etkileşim türünde bir su molekülü, iki farklı keratin zincirine tutunarak zayıf bir şekilde bir arada kalmalarına yardımcı olur. Hidrojen bağı hayli kararsız bir etkileşim türü olduğu için saç telindeki su molekülü sayısı değiştiğinde keratinlerin birbirine tutunma biçimleri de farklılık gösterir. Böyle bir durumda pek çok hidrojen bağı koparken farklı konumlarda yenileri oluşur ve saç telinin şekli değişebilir.

Nem oranı yüksek havada keratin moleküllerindeki değişimleri öngörmek oldukça güçtür. Nemli havayla karşılaşan kuru saç tellerinden bazılarında, keratinlerin kümelendiği bölgeler su moleküllerini büyük oranda emebilir. Bazı tellerde emilim çok düşük oranda gerçekleşebilir hatta bazıları hiç su emmeyebilir. Bu durum, her saç telinin nemden farklı biçimde etkilenmesine, sonuçta düzensiz ve kabarık bir görünüm ortaya çıkmasına sebep olabilir. Ayrıca nem oranının çok yüksek olması, bazı saç tellerinin dış katmanlarının etrafında fazla sayıda hidrojen bağı oluşmasına yol açabilir. Bu da düzensizlik ve kabarmaya ek olarak saç tellerinin kendi üzerlerine katlanarak dalgalı ya da bukleli bir görünümün ortaya çıkmasına neden olabilir.

Kaynaklar:

• smithsonianmag.com/science-nature/why-humidity-makes-your-hair-curl-21127724
• theconversation.com/why-does-your-hair-curl-in-the-summer-a-chemist-explains-the-science- behind-hair-structure-210767