Dünya’nın En Yaşlı Kayaçları

Kanada’nın Nuvvuagittuq Kuşağı’ndaki kayaçlar

Bir grup yer bilimci 2008 yılında Kanada’nın Hudson Koyu’nun kıyılarındaki kayaçların yaşının 4,3 milyar civarında olduğunu iddia etmişti. Son bilimsel çalışmalar bu iddiayı destekliyor.

Yeryüzünde yaşı 3,8 milyarın üzerinde olduğu bilinen çok az kayaç vardır. Bilim insanlarının yaşı üzerinde uzlaştığı kayaçların en yaşlısı Kanada’nın kuzeybatısında yer alıyor. Yaklaşık 4 milyar yıllık bu kayaçlar Dünya’nın ilk jeolojik zamanı olan Hadeen ile ikinci jeolojik zamanı olan Arkeen arasındaki geçiş dönemine ait. Geçmişte, Batı Avusturalya’da bulunan 4,4 milyar yıllık zirkon mineralleri gibi daha genç kayaçların içinde korunan Hadeen zamanından kalma mineraller keşfedilmişti. Ancak yaşı üzerine uzlaşmaya varılmış, Hadeen zamanından kalma, yığınlar hâlinde yer kabuğu kütleleri ise bulunmuyordu.

Ottawa Üniversitesinden yer bilimci Jonathan O’Neil ve arkadaşları 2008 yılında Kanada’nın Hudson Koyu’ndaki kayaçların Hadeen zamanından kalma olduğunu iddia etmişlerdi. Radyoaktif samaryum-146 izotoplarının bozunmasının kayaçlarda bıraktığı kimyasal izlerin analiz edilmesine dayalı çalışmalara göre bölgedeki Nuvvuagittuq kayaçları günümüzden yaklaşık 4,3 milyar yıl önce meydana gelmiş bir lav akıntısıyla oluşmuş olmalıydı. Ancak başka araştırmacılar, Hadeen zamanından kalma kayaçların daha genç kayaçların içine karışmış olabileceğini iddia etmiş ve O’Neil ve arkadaşlarının bu çıkarımlarına şüpheyle yaklaşmıştı. O’Neil ve arkadaşları yakın zamanlarda Science’ta Nuvvuagittuq kayaçlarının yaşı ile ilgili yeni bir çalışma yayımladı. Araştırmacılar, bir zamanlar eriyik hâldeyken ana Nuvvuagittuq kayaçlarının içine sokulmuş kayaları analiz ederek tarihlendirme yaptı. Biri samaryum-146 izotoplarının neodim-142 izotoplarına, diğeri samaryum-147 izotoplarının neodim-143 izotoplarına bozunumuyla ilgili analizlerin her ikisi de kayaçların yaşının 4,16 milyar yıl civarında olduğunu gösterdi. Bu sonuçlar, araştırmacıların Nuvvuagittuq kayaçlarının Hadeen zamanından kalma olduğu iddiasını destekledi.

Kaynkalar:

• https://www.science.org/doi/10.1126/science.ads8461