Multipl Sklerozda Erken Teşhis

Solda sağlıklı sinir hücresindeki miyelin kılıf, sağda ise MS’li sinir hücresindeki zarar görmüş miyelin kılıf görülüyor.

Multipl skleroz (MS), bağışıklık sisteminin merkezi sinir sistemine saldırdığı, beyin ve omurilikte yangıya neden olan otoimmün bir hastalıktır. Bu durum, sinir hücrelerini saran miyelin kılıflarına zarar verir, beyin ve vücut arasındaki sinyal iletimini bozar ve görme, motor kontrol, duyu ve bilişsel bozukluklarda sorunlara yol açabilir. MS'in nedenleri hâlâ tam olarak bilinmiyor.

Tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan bir çalışmada Münih, Ludwig Maximilian Üniversitesinden  (LMU) Nöroimmünolog Dr. Lisa Ann Gerdes liderliğindeki bir ekip, bir tür bağışıklık hücresi olan CD8-pozitif (sitotoksik) T hücrelerinin, hastalığın erken aşamalarında rol oynadığını gösterdi. Bu hücreler, enfekte hücreleri, tümör hücrelerini ve organ nakli ile gelen hücreleri yok etme özellikleri ile biliniyor. İkizlerden biri MS hastası olduğunda diğerinin de ileride hastalığa yakalanma ihtimali yaklaşık %25 olduğu için bu durum, araştırmacıların  MS'in erken evrelerini incelemesine olanak tanıyor.

CD8 T hücrelerinin MS hastalarının beyinlerinde, yangı olan bölgelerde görüldüğü  bilinmesine rağmen hastalıkta nasıl bir rol oynadıkları belirsizdi. Bu hücrelerin, yangıyı tetikleyen bir etken mi yoksa sadece bir yan ürün mü olduğu veyahut kandan merkezi sinir sistemine nasıl geçtiği henüz çözülememişti. Science Immunology dergisinde 27 Eylül'de yayımlanan bir çalışmada LMU ekibi, 12 çift tek yumurta ikizinin CD8 T hücrelerini karşılaştırdı.

Araştırmacılar, tek bir hücrenin RNA'sının dizilenmesini sağlayan ve hücrelerdeki biyolojik işlevi incelemek için en önemli yöntemlerden biri olan tek hücre RNA dizilimi ve T hücresi reseptör analizlerini birleştirmek gibi yenilikçi yöntemler kullanarak ikiz çiftlerden  alınan kan ve beyin omurilik sıvısı (BOS) örneklerindeki CD8 T hücrelerini analiz etti. Elde ettikleri sonuçlar, MS hastaları ve hastalığın erken belirtilerine sahip kişilerdeki CD8 T hücrelerinde aynı spesifik değişikliklerin ortaya çıktığını gösterdi.

İlginç bir şekilde aynı CD8 T hücreleri, sadece MS'li kişilerde görülmedi. Henüz herhangi bir belirti göstermeyen ancak belirti göstermeden başka yangı belirtileri olan kişilerde de mevcuttu. Bilim insanları bu bulguların, MS semptomları ortaya çıkmadan önce MS'in geri dönüşü olmayan sinir hasarını durduracak kadar erken tespit edilmesini sağlayan yeni tanı yöntemleri ve hedefe yönelik tedaviler geliştirmek için kullanılabileceği konusunda umutlu.

Kaynaklar:

• Kavaka, V. ve ark., "Twin study identifies early immunological and metabolic dysregulation of CD8⁺ T cells in multiple sclerosis", Science Immunology, Cilt 9, Sayı 99, Makale no: eadj8094, 2024.