Son yıllarda migrenin oluşumundaki rolü olduğu anlaşılan kalsitonin gen ilişkili peptid (CGRP) adlı molekülün etkisini engellemeyi hedefleyen ilaçların hem atağın akut evresinde hem de atakları önlemeye yönelik tedavilerde etkili olduğu bulundu.
Son yıllarda migrenin oluşumundaki rolü olduğu anlaşılan kalsitonin gen ilişkili peptid (CGRP) adlı molekülün etkisini engellemeyi hedefleyen ilaçların hem atağın akut evresinde hem de atakları önlemeye yönelik tedavilerde etkili olduğu bulundu.
Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesinden (USTC) sinir bilimciler ve malzeme bilimcilerden oluşan bir araştırma ekibi kızılötesi ışığı görünür ışığa dönüştüren kontakt lensler geliştirdi.
Bilim ve Teknik Düşünme Kulesi köşesinde Ekim 2025'te yayımlanan İşlemsiz Kendoku ödüllü sorusunu çözenler arasından çekilişle belirlenecek 10 kişiye TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları tarafından yayımlanan Mutlu Beyin kitabı hediye edilecek.
Yirmi yıldan uzun bir zaman dilimine ait verilerin incelendiği yeni bir araştırma tüm dünyadaki tatlı su kaynaklarının ciddi bir azalmayla karşı karşıya olduğunu ortaya koydu
Yapay zekâ, eğitim teknolojileri alanında ders planlamasından öğrenci değerlendirmesine, kişiselleştirilmiş öğrenmeden sanal rehberliğe kadar pek çok alanda çığır açıcı değişimler yaratmaya başladı.
CERN araştırmacıları antimaddeyi laboratuvar dışına çıkarıp bir yerden bir başka yere nakletmek için bir cihaz geliştirdi. Üretildiği tesislerin antimadde üzerinde bugüne kadarkilerden çok daha hassas deneylerin yapılması mümkün olacak.
Apokrin bezlerin ürettiği teri kıvamlı hâle getiren bileşenlerden ikisi yağlar ve proteinlerdir. Terin kendisi kokusuz olsa da koltuk altlarında bulunan bakteriler, bu maddeleri parçalayarak kokusu rahatsız edici bulunabilen yan ürünler açığa çıkarır.
blueringmedia/iStock
Ekim boyunca İkizler Takımyıldızı’nda görülebilen Jüpiter, 14 Ekim gecesi yarım ay şeklindeki Ay ile bir arada görülebiliyor. 21 Ekim’i 22 Ekim’e bağlayan gece en yüksek etkinliğe ulaşan Orionid Gök Taşı Yağmuru ise bu tarihte Ay yeni ay evresinde olduğundan gökyüzünde daha kolay fark edilebiliyor.
19 Ekim akşamı Mars ve Merkür güneybatı-batı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görülebiliyor. İki gök cismi de ufka çok yakın olduklarından ancak uygun gözlem koşullarında ve çok kısa süre görülebiliyorlar.
Ekim ayında Güneş’in batışından sonra ufkun hemen üzerinde görülebilen Mars, Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçeceği kavuşum konumuna yaklaşmaya devam ediyor. Mars, ayın ilk günlerinde gün batımında ufkun yaklaşık 5 derece üzerinde belirginleşmeye başlıyor. Ayın ilerleyen günlerinde ise ufkun üzerinden yüksekliği daha da azalıyor.
30 Ekim akşamı Merkür’ü ve Akrep Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Antares’i güneybatı ufkunun üzerinde birbirine yakın görmeyi deneyebilirsiniz.
Merkür, ekim ayında Güneş’in batışından sonra güneybatı-batı yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor. Ayın başında Başak Takımyıldızı’nda bulunan Merkür, ayın sonunda Akrep Takımyıldızı’na geçiyor. Merkür, 30 Ekim’de en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken uzanım açısı yani Dünya’dan Güneş’e ve Dünya’dan Merkür'e doğru olan hayali doğrultular arasındaki açı 23,9 derece.
En büyük doğu uzanımı ve en büyük batı uzanımı konumlarında olduğu tarihler çoğunlukla Merkür gözlemi için son derece uygun zamanlar olsa da Merkür ekim ayı boyunca ufkun üzerinde çok yükselmediği için görülmesi son derece zor.
Satürn, 6 Ekim’de dolunay evresine yaklaşan Ay ile birbirine yakın görülebiliyor.
Satürn, ekim ayının başında gün batımından sonra doğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor ve neredeyse bütün gece görülebiliyor. Ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde batmaya başlayan Satürn, 31 Ekim’de Güneş’ten yaklaşık 3,5 saat önce batı ufkundan batıyor.
Satürn, eylül ayında karşı konumdan geçmişti. Bu tarihten sonra Dünya ile arasındaki mesafenin artması sonucu Satürn’ün parlaklığı ve görünür büyüklüğü hafifçe azalıyor.
14 Ekim gecesi Jüpiter’i ve Ay’ı birbirine yakın görebilirsiniz. Bu tarihte İkizler Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Polluks da bu ikiliye katılıyor.
Jüpiter ekim ayının ilk günlerinde gece yarısından kısa süre sonra kuzeydoğu- doğu yönünde ufuktan doğuyor. Şafak vakti Güneş’in aydınlığında kayboluncaya kadar gökyüzünde görülebiliyor. Ayın ilerleyen günlerinde daha erken doğmaya başlayan Jüpiter, ayın sonunda yaklaşık üç saat erken doğuyor ve gözlenebileceği süre uzuyor. Ekim ayı boyunca İkizler Takımyıldızı’nda bulunan Jüpiter, takımyıldızın en parlak iki yıldızı Polluks ve Kastor’un güneydoğusunda yer alıyor.
Ekim ayında bir dürbün ya da küçük bir teleskop yardımıyla Jüpiter’in uydularından bazılarını gezegen yuvarlağının önünden geçerken görebilirsiniz. Jüpiter’in dört büyük uydusundan Io 15 Ekim gecesi saat 02.00’de, Europa da ondan yaklaşık bir saat sonra Jüpiter’in önünden geçmeye başlıyor. Io’nun geçişi saat 04.00 civarında Europa’nınki ise ondan yaklaşık iki saat sonra tamamlanıyor.
19 Ekim sabahı doğu yönünde ufkun üzerine bakarak Venüs’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı birbirine yakın görebilirsiniz.
Venüs, ekim ayında şafak vakti gökyüzünde. Ayın başında Aslan Takımyıldızı’nda bulunan Venüs, ayın ilk haftasından sonra Başak Takımyıldızı’na geçiyor. Venüs, ekim ayının ilk günlerinde Güneş’ten yaklaşık iki saat önce doğu yönünde ufuktan doğarken ilerleyen günlerde daha geç doğmaya başlıyor ve gözlem süresi kısalıyor. Ocak 2026’da Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanan Venüs’ün Güneş ile arasındaki açısal mesafe her geçen gün azalıyor.
Orionid (Avcı) Gök Taşı Yağmuru, 21-22 Ekim gecesi en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte ışık kirliliğinden uzak bir yerde ve berrak bir gökyüzünde saatte maksimum 20 gök taşı görülebilir. Orionid’in saçılma noktası yani gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıkıp etrafa dağılıyormuş gibi göründüğü nokta, 21 Ekim’de gece yarısından yaklaşık iki saat önce kuzeydoğu- doğu yönünde ufuktan doğuyor ve şafak vaktinde ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor. Bu tarihte Ay, yeni ay evresinde olduğundan gök taşlarının fark edilmesini olumsuz etkilemiyor.
Orionid Gök Taşı Yağmuru yılın en bilinen gök taşı yağmurlarından biridir. Kaynağı 1P/Halley kuyruklu yıldızı olan Orionid, her yıl yaklaşık olarak ekim ayının başı ile kasım ayının ilk haftası arasında etkinliğini devam ettirir.
Ay, 7 Eylül'de dolunay, 14 Eylül'de son dördün, 21 Eylül'de yeni ay ve 30 Eylül'de ilk dördün evresinde.
Devamını okumak için TÜBİTAK Yayınlar web sitesini ziyaret ederek abone olabilirsiniz.
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
