Skip to content Skip to navigation

Eylül 2024'ün Önemli Gök Olayları

Dr. Tuba Sarıgül

Eylül 2024'te Gezegenler

Eylül ayı Merkür’ü şafak vakti gözlemlemek için son derece uygun bir dönem. 8 Eylül’de karşı konumdan geçecek olan Satürn ise bütün gece gökyüzünde görülebiliyor.

Merkür

Ayın ilk gününde hilal şeklindeki Ay ile Merkür’ü Güneş’in doğuşundan önce doğu yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz. Merkür, ayın başında Güneş’ten yaklaşık 1,5 saat önce doğuyor. 5 Eylül’de en büyük batı uzanımı konumundan geçen Merkür, bu dönemde ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor. İlerleyen günlerde ise parlaklığı artmaya devam ediyor. 9 Eylül sabahı Merkür’ü ve Aslan Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Regulus’u birbirine çok yakın görebilirsiniz. Merkür, 30 Eylül’de yörünge hareketi sırasında Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçiyor.

Venüs

Venüs, 5 Eylül akşamı yaklaşık %6’sı aydınlanmış olan hilal şeklindeki Ay ile birbirine yakın görülebiliyor. Eylül ayında Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun üzerinde görülebilen Venüs, ayın başında Başak Takımyıldızı’ndayken, ilerleyen günlerde Terazi Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor. Venüs’ün parlaklığı ve gezegen diskinin büyüklüğü ay boyunca hafifçe artarken, aydınlık görünen kısmının oranı %91’den %85’e düşüyor.

18 Eylül akşamı Venüs’ü ve Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika’yı batı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görmeyi deneyebilirsiniz.

Mars

Mars eylül ayında gece yarısına yakın saatlerde doğu yönünde ufuktan doğuyor ve Güneş’in aydınlığında kaybolmadan önce gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor. Mars’ın parlaklığı ve gezegen yuvarlağının büyüklüğü ise ay boyunca her geçen gün artıyor.

26 Eylül gecesi Mars’ı ve Ay’ı İkizler Takımyıldızı’nda birbirine yakın görebilirsiniz.

Jüpiter

Jüpiter’i eylül ayında Boğa Takımyıldızı’nda görmek mümkün. Ayın ilk günlerinde gece yarısında kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğan Jüpiter, ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde doğmaya başlıyor. Güneş sisteminin en büyük gezegeninin görünür parlaklığı ve gezegen diskinin büyüklüğü ay boyunca artıyor.

24 Eylül gecesi Jüpiter’i ve son dördün evresindeki Ay’ı birbirine yakın görebilirsiniz. Bu tarihte Boğa Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Aldebaran’ı Jüpiter’in güneybatısında bulabilirsiniz.

Satürn

Eylül ayında Güneş’in batışından doğuşuna kadar gökyüzünde görülebilen Satürn, gece yarısına yakın saatlerde gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor. Halkalı Gezegen, 8 Eylül’de karşı konumdan geçiyor. Bu konumdayken Güneş, Dünya ve Satürn aynı hizadadır ve Satürn, Güneş’e göre Dünya’nın arkasından geçer. Gözlem için son derece uygun olan bu dönemde Satürn, aynı zamanda Dünya’ya en yakın konuma geliyor. Bu tarihte Satürn’ün görünür büyüklüğü yılın en yüksek değerine ulaşıyor. Ancak aralarındaki mesafe çok yüksek olduğundan Satürn’ün Dünya’ya en yakın ve en uzak olduğu zamanlarda görünür büyüklüğü arasındaki farkı çıplak gözle fark etmek çok zor.

17 Eylül akşamı Satürn'ü ve dolunay evresine yaklaşan Ay’ı, doğu-güneydoğu yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz.

Parçalı Ay Tutulması

18 Eylül’de parçalı Ay tutulması gerçekleşiyor. Tutulma; Avrupa, Afrika ve Amerika kıtalarından izlenebiliyor. Türkiye saati ile 05.45’te gerçekleşen maksimum tutulma sırasında Ay yuvarlağının %8’i Dünya'nın gölgesinden geçiyor.

Siz de 18 Eylül sabahı 05.12 ve 06.15 saatleri arasında Ay’ın Dünya'nın gölgesine girmesiyle Ay yuvarlağının üzerinde oluşan kısmi gölgeyi görmeyi deneyebilirsiniz.

Eylül 2024'te Ay'ın Evreleri

Ay; 3 Eylül'de yeni ay, 11 Eylül'de ilk dördün, 18 Eylül'de dolunay ve 24 Eylül'de son dördün evresinde olacak.

Kaynaklar:

  • Okuyan, O. ve Köseoğlu, D. K., “2024 Gök Olayları Yıllığı”, Bilim ve Teknik, Sayı 674, 2024.
  • Sekanina, Z., “Inevitable Endgame of Comet Tsuchinshan-ATLAS (C/2023 A3)”, arXiv, 2024.
  • “Observing September 2024”, Sky and Telescope, Cilt 148, Sayı 3, s.41-57, 2024.
  • Ratcliffe, M. ve Ling, A., “Sky This Month”, Astronomy, Cilt 52, Sayı 9, s. 28-35, 2024.
  • https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html