Dünyadaki Yeraltı Mantar Çeşitliliği Büyük Ölçüde Korumasız Hâlde

luza studios/iStock

Sonuçları Nature dergisinde yayımlanan bir araştırmada, toprak altında yaşayan mikorizal mantar türlerinin %90’dan fazlasının korunan alanlar dışında bulunduğu ortaya kondu. Mikorizal mantarlar bitki kökleri ve bakterilerle kurdukları faydalı ilişkiler yoluyla ekosistem sağlığına ve karbon depolamaya katkı sağlıyor.

Araştırmayı yürüten Michael Van Nuland ve ekibi, 130 ülkeden alınan toprak örneklerinden 2,8 milyardan fazla mantar kaynaklı DNA dizisi elde etti. Makine öğrenmesi modelleriyle bu veriler iklim, toprak ve arazi kullanımıyla ilişkilendirilerek mikorizal mantar topluluklarının küresel ölçekteki tür çeşitliliği ve dağılımı tahmin edildi. Veri analizinde her örnekteki tür sayısı ile türlerin yaygınlık ve nadirlik düzeyleri hesaplanarak bu bilgiler harita modellerine aktarıldı.

Harita, Batı Afrika Gine ormanları, Tazmanya’nın orta kuşak yağmur ormanları ve Brezilya Cerrado’su gibi bölgelerin en özgün mantar topluluklarının bir kısmını barındırdığını gösteriyor. Ancak bu biyolojik zenginliğin yalnızca yaklaşık %9,5’i Dünya Korunan Alanlar Veri Tabanı’nda yer alan bölgeler içinde kalıyor, geri kalan kısım büyük oranda korumasız hâlde. Her ne kadar %9,5’lik kısım doğrudan toprak altı mantarları hedeflenerek koruma altına alınmasa da araştırmacılar bu alanlarda ekosistemlerin bütünlüğünün korunmasının mantarları da dolaylı olarak koruyacağını belirtiyor.

Araştırma ayrıca toprak altındaki mantar çeşitliliğinin her zaman yüzeydeki çeşitlilikle paralel olmadığını örneğin yüzeydeki mantar türlerinin çeşitliliği bakımından nispeten fakir görünen kimi alanların toprak altında zengin bir mantar biyoçeşitliliğine sahip olabildiğini ortaya koydu.

Van Nuland ve ekibi araştırmadaki bulgularla oluşturdukları “Underground Atlas” adlı etkileşimli haritayı kamu erişimine açtı. Bu sayede bilim insanlarına, politika belirleyicilere ve doğa korumacılara mikorizal mantar çeşitliliği hakkında bilgi sahibi olma ve koruma planlarını bu bilgilere göre oluşturma imkânı sunmayı hedefliyorlar. Araştırmanın sonuçları, toprak sağlığı ve doğa koruma politikalarında mikorizal mantarların daha fazla dikkate alınması gerektiğini gösteriyor.

Kaynaklar:

• https://www.science.org/content/article/most-earth-s-critical-underground-fungus-unprotected