Bağırsak Bakterileri “Sonsuz Kimyasalları” Vücuttan Atmamıza Yardımcı Olabilir

Scatena/iStock

PFAS (perfloroalkil ve polifloroalkil maddeler) ya da bilinen diğer adıyla “sonsuz kimyasallar” ile ilgili umut verici bir haber var: Araştırmacılar, bağırsaklarımızdaki bazı bakterilerin bu zararlı kimyasal maddeleri yakalayarak vücuttan dışkıyla uzaklaştırılmalarını sağladığını ortaya koydu.

PFAS, 1950’lerden bu yana mutfak gereçleri, giysiler, mobilyalar, gıda ambalajları ve hatta yangın söndürme köpüklerinde kullanılan sentetik kimyasal maddelerdir. Doğada ve insan vücudunda uzun süre parçalanmadan kalabildikleri için “sonsuz kimyasallar” olarak isimlendirilirler. Bilim insanları, doğada yaygın olarak bulunan PFAS’ların sağlığımız üzerinde ciddi riskler oluşturduğunu söylüyor. Bazı PFAS türleri birkaç gün içinde idrarla atılabiliyor. Ancak uzun zincirli moleküler yapıya sahip olanlar yıllarca vücudumuzda kalabiliyor. Mevcut araştırmalar bu maddelerin kısırlık, çocuklarda gelişim geriliği ve kanser gibi birçok sağlık sorununa yol açabileceğini gösteriyor.

Cambridge Üniversitesinden bilim insanları, insan bağırsaklarında doğal olarak bulunan bazı bakteri türlerinin PFAS moleküllerinin vücuttan atılmasına yardım edebileceğine dair ilk kanıtları elde etti. Henüz insanlar üzerinde denenmemiş olsa da araştırmacılar bu biyolojik sürecin farelerde gerçekleştiğini gözlemledi. Dokuz farklı bakteri türünün bağırsaklarına yerleştirildiği fareler, yedikleri PFAS’ı vücutlarında biriktirip daha sonra hızla dışkıyla atabildi.

MRC Toksikoloji Biriminden Dr. Kiran Patil, insan sağlığı üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, PFAS gibi sonsuz kimyasalları vücuttan uzaklaştırmak için çok az seçenek olmasının endişe verici olduğunu belirtiyor. Elde ettikleri bulguların ise insan bağırsağında bulunan bazı bakterilerin PFAS’ı absorbe etme kapasitesinin çok yüksek olduğunu gösterdiğine dikkat çekiyor.

Araştırmacılar ayrıca PFAS’ın bakteri hücrelerinin içinde kümeler hâlinde depoladığını, böylece farelerin toksik etkilerden korunabildiğini ve PFAS’ı güvenle dışarı atabildiğini keşfetti. İlginç bir şekilde fareler daha yüksek düzeyde PFAS’a maruz kaldığında bile bu bakteriler PFAS’ı aynı etkinlikle uzaklaştırmayı başardı. Bilim insanları gelecekte bu faydalı bakterilerin bağırsaklarımızdaki sayısını artıran probiyotik takviyeler geliştirmeyi umuyor. Şimdilik ise sonsuz kimyasallara daha az maruz kalmak için PFAS kaplamalı mutfak gereçlerini kullanmaktan kaçınmayı ve içme sularında bulunabilen bu maddeleri uzaklaştıran kaliteli su filtreleri kullanmayı öneriyorlar.

Kaynaklar:

• https://doi.org/10.1038/s41564-025-02032-5