Gökyüzü - Ekim 2019

Çift Küme Yükseliyor

Yılın bu döneminde Perseus ve Kraliçe takımyıldızları doğudan yükselir. İşte tam bu iki takımyıldı- zın arasında gökyüzünün en güzel cisimlerinden biri olan Çift Küme yer alır. Çift Küme, Yunan mitoloji- sinde Perseus’un kılıcının kabzasının üzerindeki mücevherleri simgeler. Temiz ve açık bir gökyüzü altında gözlem yapıyorsanız Çift Küme’yi çıplak gözle görebilir, onun neden mücevhere benzetildiğini anlayabilirsiniz.

Çift Küme, birbirine yakın iki açık yıldız kümesinden (NGC 869 ve NGC 884) oluşur. Kümelerin her biri gökyüzünde Ay’ın kapladığı ka- dar bir alanı kaplar. Kümeler birbiri- ne yapışık gibi göründüğünden Çift Küme’nin genişliği yaklaşık iki Ay ça- pı (bir açı derecesi) kadardır. Her ne kadar çıplak gözle yıldızlarını seçe- bildiklerini söyleyenler olsa da kü- meler silik birer bulut gibi görünür. NGC 869’un parlaklığı, NGC 884’ün- kine göre biraz daha fazladır. NGC 869, daha parlak olmasının yanı sıra daha zengin bir kümedir. Bir dürbünle kümenin onlarca yıldızını seçebilirsiniz. Özellikle küme- nin merkezindeki birkaç parlak yıl- dız dikkat çeker. NGC 884’ün farklı yanı içerdiği kırmızı yıldızlardır.

Bu küme diğerine göre biraz daha sönük olduğundan bize daha uzak- mış gibi gelir. Oysa kümeler kabaca aynı uzaklıktadır. Her iki küme de yıldız oluşum bölgesi olan Perseus OB1 oyma- ğının üyesidir. Kümelerin içerdiği 300 kadar mavi süperdev yıldız, Çift Küme’nin çok genç olduğunu göste- rir. Çünkü bu dev yıldızlar yakıtlarını o kadar hızlı tüketir ki ömürleri 100 milyon yılı aşmaz (Güneş 4,5 milyar yaşındadır). Gökbilimcilerin hesapla- malarına göre kümeler yaklaşık 14 milyon yaşında. Çift Küme’yi gözlemenin en iyi yolu dürbün kullanmaktır. Çünkü teleskopla bakarken çifti aynı anda görüş alanına sığdırmak pek müm- kün değildir. Kümeleri gökyüzünde bulmak için bu sıralar kuzeydoğu ufku üzerinde yan duran bir M ya da W harfini andıran Kraliçe Takımyıldızı’nın altına bakmak gere- kir. Çıplak gözle seçemiyorsanız dür- bünle bu bölgede biraz gezinirseniz Çift Küme’ye mutlaka denk gelirsi- niz. Çift Küme, gökadamızın Perseus kolunda yer aldığından dürbünle gezinirken bu bölgenin yıldızlar ba- kımından ne kadar zengin olduğunu göreceksiniz.

Çift Küme’yi gökyüzünde bul- mak için yandaki gökyüzü haritasın- dan yararlanabilirsiniz. Burada kümelerin yeri işaretlenmiş durumda.