Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Ana Bilim Dalı Öğretim Görevlisi Gözde İmren ve arkadaşları, International Journal of Molecular Sciences dergisinde yayımlanan çalışmada kemik gelişiminde ciddi bozukluklara neden olan genetik bir hastalık olan SEMD’nin genetik mekanizmasına ışık tutuyor.
Claudius Ptolemaios (Batlamyus)
Bilim ve Teknik dergisi Düşünme Kulesi köşesinde Mayıs 2025'te yayımlanan Ardışık Sudoku ödüllü sorusunun çözümü açıklandı ve kitap hediyesi kazananlar belli oldu.
Peribacaları, farklı sertliklere sahip kayaların farklı oranlarda aşınması sonucunda oluşan sütun, silindir, koni ve mantar görünümlü yer şekilleridir.
Everest Dağı’nın kuzey yüzünde bulunan Orta Rongbuk Buzulu’nda, 1924 yılında Everest’e tırmanırken kaybolan dağcı Andrew Irvine’a ait olduğu düşünülen bir bot buldu. Bu keşif, Everest Dağı’na tırmanan ilk insanların kim olduğuyla ilgili gizemin çözülmesine yardımcı olabilir.
Bundan 56 yıl önce Ay’a gitmeyi başardıysak bu, günümüzün teknolojisiyle ve uzay çalışmaları birikimiyle ne kadar zor olabilir ki?
Japonya’daki RIKEN araştırma merkezinden bilim insanları, kullanım sırasında dayanıklılığını koruyan ancak deniz suyunda saatler içinde parçalanabilen yeni bir plastik türü geliştirdi.
Meta’nın nörobilim ekibi, kafanın dışına yerleştirilen bir manyetik beyin görüntüleme başlığı (MEG) ile kişinin düşüncelerini yazılı cümlelere dönüştürebilen bir sistem geliştirdi. Sistem, beynin dil işleme merkezlerindeki elektriksel aktiviteyi analiz ederek insanların zihinlerinden geçirdikleri cümleleri tahmin edebiliyor. En dikkat çekici olan, bu teknolojinin herhangi bir cerrahi implant gerektirmemesi ve sadece dışarıdan yerleştirilen sensörlerle çalışması.
Çalışmada, MEG cihazına bağlanan katılımcılardan zihinlerinde belirli cümleler oluşturmaları istendi. Sistemin katılımcıların düşüncelerini çözümleyerek ortalama %68 doğrulukla yazıya dökebildiği belirlendi. Bazı katılımcılarda bu oran %81’e kadar yükseldi. Algoritma somut kavramları içeren cümlelerde daha başarılıyken soyut düşünceleri çözümlemekte zorlanıyor.
Yakın zamanda bu teknoloji, felçli veya konuşma yeteneğini kaybetmiş kişilere, zihinlerinden geçirdikleri mesajları doğrudan bir bilgisayar ekranına iletme imkânı sağlayabilir. Bu tür bir iletişim çözümü, ALS hastaları veya inme geçiren bireyler gibi konuşma ve yazma yeteneğini kaybetmiş kişilerin hayat kalitelerini büyük oranda artırabilir.
Diğer taraftan bu teknoloji zihinsel mahremiyet konusunda etik soruları da beraberinde getiriyor. Araştırmacılar, sistemin şu aşamada sadece kişinin bilinçli olarak oluşturduğu düşünceleri çözümleyebildiğini, istem dışı veya bilinçaltı düşünceleri okuyamadığını vurguluyor. Meta, teknolojinin geliştirilerek önümüzdeki beş yıl içinde klinik uygulamalara hazır hâle gelebileceğini belirtiyor. Benzer bir çalışmada Berkeley Üniversitesinden araştırmacılar, 2005 yılında geçirdiği inme nedeniyle konuşma yeteneğini kaybeden bir hastanın düşüncelerini gerçek zamanlı olarak konuşmaya dönüştürmeyi başardı. Beyne yerleştirilen elektrot implantlarının kullanıldığı sistem, 1.024 kelimeyle oluşturulan 12.379 cümlelik sette dakikada 47,5 kelime ve 50 kısa ifadeden oluşan sette dakikada 91 kelimeyi %99 doğrulukla üretebiliyor. Meta’nın invaziv olmayan yönteminden farklı olarak cerrahi müdahale gerektirse de sistem, kişinin beyninde konuşmaya yönelik ilk sinyal oluştuktan sonra bir saniye içinde ilk sesli çıktıyı üretebiliyor yani kesintisiz bir konuşma akışı sağlıyor.
Kaynaklar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
