Görme Yeteneğini Yeniden Kazandıran Göz İmplantı

Göze implant yerleştirilmeden önce (solda) ve sonra (sağda)

Bir grup araştırmacı yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD) nedeniyle görme yeteneklerini kaybetmiş hastalara yeniden görme yeteneği kazandıran bir göz implantı geliştirdi. Bonn Üniversitesinden Dr. Frank Holz önderliğinde yapılan araştırmanın sonuçları New England Journal of Medicine’da yayımlandı.

Yaşa bağlı maküler dejenerasyon yaşlılarda görülen, tedavisi olmayan görememe sorunlarının en yaygın sebebidir. AMD hastalığının ileri aşamalarında retinadaki ışığa duyarlı fotoreseptör hücreler ölmeye başlar. Bu durum beyne görme ile ilgili elektrik sinyalleri iletilmemesine ve dolayısıyla körlüğe yol açar.

Kısaca PRIMA olarak adlandırılan göz implantı retinadaki ölü fotoreseptörlerin yerini alıyor. Sistemin yapısında iki ana bileşen var: 378 fotovoltaik piksel içeren 2x2 mm’lik implant ve bir video kamera içeren PRIMA gözlükleri. Gözlükler kameraya düşen ışığı işleyip kızılötesi sinyallerle implantın üzerine gönderiyor. İmplanttaki pikseller ise bu kızılötesi ışığı elektrik sinyallerine dönüştürerek beyne iletiyor. Hastalar gözlüğü kullanarak baktıkları görüntünün bir bölgesine odaklanabiliyor ya da görüntüyü büyütebiliyor.

İlk olarak Standord Üniversitesinden Daniel Parker tarafından tasarlanan ve Science Corporation firması tarafından geliştirilerek üretilen sistem, beş ayrı Avrupa ülkesindeki 17 hastanede 38 gönüllünün katılımıyla test edildi. Tüm gönüllülerin her iki gözünde de AMD’ye bağlı görme kaybı vardı. Ayrıca implantın yerleştirildiği gözdeki AMD tarafından etkilenen merkezî bölgenin çapı 2,4 mm’nin üzerindeydi. Bu durum hastaların sadece sınırlı bir çevresel görüşe sahip olmasına yol açıyordu.

Gönüllüler, gözlerinden birine implant yerleştirildikten bir ay sonra PRIMA gözlüklerini kullanmaya başladı. Hepsi implantın sağladığı görsel verileri anlamlandırmak için eğitimden geçti. Gönüllülerin görme yeteneği aylar süren eğitimler sonucunda iyileşmeye başladı. Bir yıl sonra testleri tamamlayan 32 gönüllünün 27’si harfleri ve kelimeleri okuyabiliyordu.

İmplant yerleştirilen hastaların 19’unda ameliyata bağlı yan etkiler görüldüğü ancak %95’inde bu yan etkilerin aylar içerisinde kaybolduğu belirtiliyor. Ayrıca implantın kullandığı kızılötesi sinyallerin, retinanın AMD tarafından etkilenmemiş sağlıklı bölgelerindeki fotoreseptörlerin görevlerini yerine getirmesine engel olmadığı da söyleniyor. Dolayısıyla gönüllüler implantın sağladığı merkezî görüşü (okuma, yüz tanıma gibi net ve keskin görüş) hâlâ sağlıklı olan fotoreseptörlerin sağladığı çevresel görüşle (kafayı veya gözleri hareket ettirmeden çevrede yer alan objeleri ve hareketleri algılayabilme) birleştirebiliyor.

Kaynaklar:

• https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2501396