Ay Tektonik Olarak Zannedilenden Daha Aktif Olabilir

Ay’ın Dünya’ya uzak yüzündeki çıkıntılar ve bu çıkıntıların yaşını tahmin etmek için kullanılan krater sayma bölgesi

Son bilimsel çalışmalar, Ay’ın tektonik olarak daha önceleri bilinenden daha aktif olduğuna işaret ediyor. C. A. Nypaver, T. R. Watters ve J. D. Clark’ın The Planetary Science Journal’da yayımladıkları sonuçlara göre Ay’ın Dünya’ya uzak yüzündeki çeşitli jeolojik yapılar son birkaç yüz milyon yıl içinde oluştu.

Ay’ın jeolojisi üzerinde onlarca yıldır bilimsel çalışmalar yapılıyor. Geçmişte Ay’ın Dünya’ya yakın yüzündeki çeşitli çıkıntıların milyarlarca yıl önce oluştuğu tespit edilmişti. Ay’daki jeolojik hareketlerin büyük çoğunluğunun 2,5-3 milyar yıl önce gerçekleştiği düşünülüyordu.

Nypaver ve arkadaşlarının yaptığı Ay’ın Dünya’ya uzak yüzündeki çeşitli jeolojik yapılarla ilgili bilimsel çalışmalarsa Ay’ın jeolojik olarak geçmişte zannedildiği kadar hareketsiz olmadığını gösteriyor.

Araştırmacılar, ileri haritalama ve modelleme yöntemleri kullanarak Ay’ın Dünya’ya uzak yüzünde daha öncesinde bilinmeyen 200’ün üzerinde ufak çıkıntı keşfetti. Bu çıkıntılar genellikle gruplar hâlinde bulunuyor ve günümüzden 3-3,5 milyar yıl önce oluşmuş volkanik bölgelerde yer alıyor. Araştırmacılar, keşfettikleri yüzey çıkıntılarının yaşını krater sayma yöntemiyle tahmin etti. Bir bölgede gök taşı çarpması sonucu oluşmuş kraterlerin sayısı ne kadar çoksa bölge o kadar yaşlıdır. Araştırmacılar, sonuçta yüzeydeki ufak çıkıntıların çevresindeki yapılara kıyasla çok daha genç olduğu ve son 200 milyon yıl içinde oluştuğu sonucuna vardı. Keşfedilen bazı çıkıntıların yüzeydeki kraterlerin içinden geçtiği de tespit edildi. Araştırmacılar, bu sonuçlardan incelenen bölgelerin son birkaç yüz milyon yıl içinde ve potansiyel olarak günümüzde de tektonik olarak aktif olduğu çıkarımını yapıyor.

Kaynaklar:

• Nypaver, C. A., ve ark., “Recent Tectonic Deformation of the Lunar Farside Mare and South Pole–Aitken Basin”, The Planetary Science Journal, Cilt 6, s. 16, 2025.