Sıra dışı bir kök hücre nakli, kornealarındaki ciddi hasar nedeniyle bulanık gören üç kişinin görmesini önemli ölçüde iyileştirdi. Japonya’da gerçekleştirilen klinik deney, dünyada türünün ilk örneği ve kök hücre araştırmaları için önemli bir ilerleme olarak değerlendiriliyor.
Otonom araç teknolojisinin öncü şirketlerinden Waymo, tam otonom sürüş özelliğine sahip araçlarıyla şehir içi taşımacılık alanında önemli bir ivme yakaladı.
Toplam Karalama sorusunu çözenler arasından çekilişle belirlenecek 10 kişiye TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları tarafından yayımlanmış Güçlü Titreşimler-Müziğin Fiziği kitabı hediye edilecek.
Bilim ve Teknik Ayın Sorusu köşesinde Ocak 2025'in sorusunu çözenler arasından çekilişle belirlenecek beş kişiye TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları Yayınları’ndan Problem Çözümüne Giriş kitabını hediye edeceğiz.
Okumanın ve yazmanın henüz söz konusu olmadığı, insanların resim yoluyla iletişim kurdukları zamanlardan kalma sanat eserlerinin bazılarında Güneş çiziminin ve Ay’ın evrelerinin tasvirlerinin yer alması, insanın 10.000 yıldan daha uzun bir süre önce gökyüzünde gördüklerine ilgi duyduğunu ve resmettiğini gösteriyor.
Yıldızımız Güneş’in, yakıtı tükenerek yaşamı sonlandığında bir kara delik oluşmayacak. Güneş yaklaşık 5 milyar yıl içinde önce kırmızı deve, bir o kadar yıl sonra da gezegenimsi bulutsuya dönüşecek.
Yeni bir araştırmada, atmosferdeki karbondioksit düzeyinin artması sonucu okyanuslarda oluşan asitlenmenin derin sulara doğru ilerlediği anlaşıldı. Bulgulara göre asitlenme, 1.500 metreyi bulan derinliklere inmiş durumda. Bu da çeşitli canlı türleri için yeni bir tehdit anlamına geliyor.
Thom Leach/Science Photo Library
Proteinler ve DNA gibi biyolojik moleküllerdeki düğümler üzerine çalışmalar yapan araştırmacılar, yüz yıldan uzun bir süredir çözülemeyen bir matematik problemiyle karşı karşıya kalıyor. Son bilimsel çalışmalar, yapay zekânın bu sorunun çözümünde de yararlı olabileceğini gösteriyor.
Proteinler, binlerce atomdan oluşan makromoleküllerdir. Amino asitlerin art arda eklenmesiyle oluşan bu biyolojik moleküller önce düz bir zincir biçiminde sentezlenir daha sonra katlanarak karmaşık geometrik şekillere girer. Sahip oldukları bu karmaşık yapılar, proteinlerin vücutta kimyasal tepkimeleri hızlandırma, molekülleri bir yerden başka bir yere aktarma ya da uyaranlara tepki verme gibi işlevleri yerine getirmelerini sağlar. Her ne kadar proteinler katlanıp şekil alırken amino asit zincirinin farklı bölgeleri birbirine dolansa da düğümler oluşması beklenen bir durum değildir. Ancak 1970’lerde yapılan bilimsel çalışmalar, pek çok proteinin yapısında düğümler olduğunu gösterdi. Bugün Protein Veri Bankası’nda yer alan proteinlerin yaklaşık %1’inin düğümlü yapıda olduğu biliniyor.
Düğümlerin varlığı proteinlerin katlanma sürecine, kararlılığına ve işleyişine olumlu ya da olumsuz etki edebilir. Örneğin, düğümlü proteinlerin düğümsüz proteinlere kıyasla aşırı sıcaklıklara daha dayanıklı olduğunu gösteren çalışmalar var. Ancak düğümlü proteinlerin katlanma süreci muhtemelen daha yavaş gerçekleşiyor ve bu süreçte hataların ortaya çıkma ihtimali daha yüksek oluyor.
Proteinlerin yapılarındaki düğümlerin nasıl ve neden oluştuğu bugün tam olarak bilinmiyor. Ayrıca düğümlerin, proteinlerin biyolojik işlevleri üzerindeki etkilerinin ne olduğu da hâlâ açıklanmayı bekliyor. Bu ve benzeri sorulara cevap bulabilmek için yapılması gerekenlerin başında proteinlerin yapılarındaki düğümleri sınıflandırmak geliyor. Bu durum da araştırmacıları yüz yıldan uzun bir süredir cevap bulunamayan bir matematik problemiyle karşı karşıya bırakıyor: Farklı düğümlerin birbirinden ayırt edilmesini sağlayacak bir topolojik değişmezin keşfedilmesi.
Devamını okumak için TÜBİTAK Yayınlar web sitesini ziyaret ederek abone olabilirsiniz.
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
