Kadınlar ve erkekler aynı hastalıkları farklı şekillerde yaşayabiliyor, ancak bu farkın nedeni yalnızca genetik değil. Yeni bir araştırma, protein düzeylerinden yaşam koşullarına, hormonlardan çevresel etkilere kadar pek çok unsurun bu ayrımı şekillendirdiğini ortaya koyuyor.
Fârabî, İlimlerin Sayımı adlı kitabında bilimleri “dil”, “mantık”, “matematik bilimleri”, “tabiat ve metafizik”, “siyaset, fıkıh ve kelam” olmak üzere beş ana grupta sınıflandırır.
Cambridge Üniversitesinden Varun Warrier ve ekibinin ekim ayında Nature’da yayımladıkları yeni bir araştırma, çocuklara otizm tanısının konulduğu yaşın genetik faktörlerden etkilenebileceğini ortaya koyuyor.
Kadınlar ve erkekler aynı hastalıkları farklı şekillerde yaşayabiliyor, ancak bu farkın nedeni yalnızca genetik değil. Yeni bir araştırma, protein düzeylerinden yaşam koşullarına, hormonlardan çevresel etkilere kadar pek çok unsurun bu ayrımı şekillendirdiğini ortaya koyuyor.
Tarih boyunca birçok usta müzisyenin, nota bilgisi olmadan enstrüman çalabilmesi ya da ezgiler üretebilmesi, müzik yapmanın yalnızca görsel simgelere ve yazılı sistemlere bağlı olmadığını; öğrenme biçimleri, kültürel çevre ve bilişsel yetilerle yakından ilişkili olduğunu gösteriyor. Peki nota bilmeden gerçekten müzik yapılabilir mi?
Süresi ve mesafesi artan uzay yolculukları, ihtiyaç duyulan malzemelerin taşınmasını zorlaştırıyor ve maliyetleri yükseltiyor. Uzay görevlerindeki temel ihtiyaçların tamamını Dünya’dan göndermek, gelecekte uzayın derinliklerine yapılacak uzun görevler için sürdürülebilir bir çözüm olarak görünmüyor.
Avusturya’daki Leoben Üniversitesinden Stefan Pogatscher ve ekibi, hurda araçları otomotiv endüstrisinde kullanılabilecek döküm alaşımlarına dönüştürmek için yeni bir çözüm öneriyor.
Fârâbî’nin bilimsel alanları sınıflandırırken kullandığı yaklaşım, birçok bakımdan Antik Yunan Dönemi filozoflarınınkinden özellikle de Muallim-i Evvel yani ilk öğretmen olarak kabul edilen Aristoteles’ten önemli farklılıklara sahiptir. Fârabî, İlimlerin Sayımı adlı kitabında bilimleri “dil”, “mantık”, “matematik bilimleri”, “tabiat ve metafizik”, “siyaset, fıkıh ve kelam” olmak üzere beş ana grupta sınıflandırırken Aristoteles, bilimleri üç gruba ayırır. “Uygulamalı bilimler” başlığı altında etik ve siyaset; “teorik bilimler” başlığı altında tabiat, matematik ve metafizik; üretken bilimler başlığı altında ise sanat ve zanaat dallarını sayar. Fârabî, dil ve mantık bilimlerinden bağımsız birer bilim dalı olarak söz ederken Aristoteles, mantığı bağımsız bir bilim dalı değil, düşünmenin yöntemi olarak görür. Fârabî matematik bilimleri başlığı altında aritmetik, geometri, optik, astronomi, müzik, ağırlıklar ve tedbir disiplinlerini sıralar. Ayrıca beşinci grup olarak da siyaset, fıkıh ve kelamı sayar.
Fârâbî'nin Fizik Çalışmaları
Fârâbî’nin çalıştığı alanlardan biri de tabiat ya da diğer bir adıyla fiziktir. Fiziğin temel çalışma konuları olan hareket, değişim, boşluk, ışık ve görme vb. gibi alanlarda yenilikçi yaklaşımlar geliştirmiştir. Özellikle boşluk, ışık ve görme konularındaki görüşleri dikkate değerdir. İlimlerin Sayımı adlı kitabının matematik başlığı altında yer verdiği optik bölümünde geleneksel bilim sınıflandırmasına uygun olarak ışığı, ışık türlerini ve görme konularını irdeler. Optiği matematiğin uygulamalı bir dalı olarak tanımlayarak “geometrinin en fazla müdahil olduğu” disiplin olarak değerlendirir.
Devamını okumak için TÜBİTAK Yayınlar web sitesini ziyaret ederek abone olabilirsiniz.
Yazar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
