Bilim Tarihinden Notlar - Antik Yunan Döneminde Gökyüzü II

Universal Images Group North America LLC, DeAgostini/Alamy

Gökyüzünün Geometrik Tasarımı

Gökyüzünün geometrik olarak kurgulanışı konusunda dikkat çeken ilk model olan Knidoslu Eudoksos’un (M.Ö. 400-340) Ortak Merkezli Küreler Modeli, gök cisimlerinin gökyüzündeki hareketlerinin anlaşılmasını önemli ölçüde kolaylaştırdı. Bu model, Platon’un gezegenlerin hareketlerinin aslında bizatihi bir doğa yasası olduğu iddiasını kanıtlayacak kadar başarılıydı. Mesela herhangi bir gezegenin Yer etrafında izleyeceği yolun ve toplam dolanım süresinin hesaplanmasına imkân verdiği gibi gezegenlerin gözlenen hareketlerinin bir düzene ve düzenliliğe bağlı olduğunu ve belirli zaman aralıklarıyla tekrar ettiğini gösteriyordu. Ancak bu model, her bir gezegenin, modelin merkezinde bulunan Yer’den sabit bir uzaklıkta hareket ettiği varsayımına dayanıyordu. Gezegenler, Yer’e sabit uzaklıkta bulunuyorlarsa o zaman büyüklükleri ve parlaklıkları değişmemeliydi. Oysa çıplak gözle bakıldığında bile parlaklıklarının dolayısıyla Yer’den uzaklıklarının önemli ölçüde değiştiği fark edilebiliyordu. Yani model, bu konuda gözlemlerle desteklenemiyordu.

Yazar:

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü, Bilim Tarihi Anabilim Dalı