122 Yıllık Üçgen-Kare Dönüşüm Bulmacasının Çözümünün Doğruluğu Kanıtlandı

Çizim: Hüseyin Diker

Matematikte çoğu zaman sadece bir problemin ne anlama geldiğini anlamak için bile epey matematik bilgisi gerekir. Buna karşılık bazı matematik problemleri de herkesin anlayabileceği kadar basit ve yalındır. Ancak kolayca anlaşılmaları, kolayca çözülebilecekleri anlamına gelmez. Tıpkı tam 122 yıl çözülmeyi beklemiş olan “Dudeney diseksiyon problemi” gibi… Gelin anlaşılması çok kolay olan bu problemin 1902’de İngiltere’deki bir gazetenin bulmaca köşesinde başlayan hikâyesini birlikte keşfedelim…

Sergi ünitesinin esin kaynağı ise 1902 yılında İngiltere’deki bir gazetede yayımlanan bir matematik bulmacasıydı. Kendi kendini yetiştirmiş bir matematik meraklısı olan ve aynı zamanda bir gazetede bulmaca köşesi hazırlayan Henry Dudeney, okurlarına şu soruyu sormuştu: Bir eşkenar üçgeni, parçaların arka yüzleri çevrilmeksizin yerleri değiştirilerek bir kare oluşturacak şekilde en az kaç parçaya ve nasıl bölersiniz?

Dudeney iki hafta sonra yayımlanan köşesinde, Manchester’dan Mr. C. W. McElroy adlı, Dudeney’e sık sık bulmaca çözümleri gönderen bir memurun dört parçalı bir çözüm bulduğunu yazdı. İki hafta daha geçtikten sonra Dudeney, okurlara McElroy’un çözümünden daha iyi, yani daha az parça içeren bir çözüm gelmediğini duyurdu. Bu rekor o zamandan beri korundu. Ancak kısa bir süre öncesine kadar daha az parça içeren bir çözüm olup olmadığı da kanıtlanamadı.

Japonya İleri Bilim ve Teknoloji Enstitüsü öğretim üyeleri Prof. Dr. Ryuhei Uehara ve Dr. Tonan Kamata ile Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden (MIT) Prof. Dr. Erik Demaine, işte bu soruya yanıt bularak çığır açıcı bir başarıya imza attı. Üçlü, Dudeney’nin 122 yıl önce yayımladığı orijinal çözümün gerçekten de optimal çözüm olduğunu kanıtladı.