Tıp Biliminin Merceğinden Takviye Edici Gıdalar

Valentyna Yeltsova, Medıterranean/iStock

Modern tıbbın çok çeşitli imkânları sayesinde bugün insanların büyük bir bölümü artık hayatta kalma savaşı vermiyor. Örneğin sadece yüz yıl öncesine kadar her yaştan insanın kolayca hayatına mal olabilen pek çok enfeksiyon hastalığı günümüzde aşılar ve antibiyotikler sayesinde büyük ölçüde bertaraf edilebiliyor. Bu durum doğal olarak ortalama insan ömrünün uzamasını da sağladı. Ancak modern dünyada bu kez başka bir mücadele öne çıktı: Sağlıklı yaşamak! Hareketsiz yaşam tarzı, çevre kirliliği ve aşırı işlenmiş gıdaların yaygınlaşması gibi etmenler başta kanser ve kalp-damar hastalıkları olmak üzere birçok kronik hastalığın artışında etkili oldu. Dolayısıyla insanlar artık sadece uzun yaşamanın değil, sağlıklı yaşamanın da yollarını arıyor. Bu arayışta beslenmenin rolü hiç olmadığı kadar ön plana çıktı. Ancak her zaman dengeli ve yeterli beslenmenin mümkün olmaması ve bu konuda ortaya çıkan farklı akımlar, birçok kişiyi “eksik kaldığını” düşündüğü vitamin ve mineralleri dışarıdan almaya yöneltti. Öyle ki bir noktada, zaman içinde aralarına başka tür besin desteklerinin de eklendiği “takviye edici gıdalar” modern yaşamın bir parçası hâline geldi. 2020’de başlayan COVID-19 pandemisi de bu takviyelere yönelik ilginin artmasında etkili oldu. Giderek artan sayıda insan bu ürünleri “en azından zararı yok” düşüncesiyle günlük rutinine dâhil ederken tıp biliminin bu konudaki görüşleri çoğu zaman geri planda kalıyor. Gelin, takviye edici gıdalar dünyasına tıp biliminin merceğinden birlikte bakalım.

Takviye edici gıdalar, normal beslenmeyi desteklemek amacıyla kullanılan, bir veya birden fazla besin ögesini (örneğin vitaminler, mineraller, amino asitler, yağ asitleri, lifler, probiyotikler ya da bitkisel bileşenler) konsantre biçimde içeren ürünler biçiminde tanımlanabilir. Bu ürünler, yetersiz besin alımını dengelemeyi veya belirli fizyolojik süreçleri desteklemeyi amaçlar. Hastalıkları tedavi etmek ya da önlemek için geliştirilmemişlerdir. Bilimsel açıdan ilaç olarak değil beslenmeyi tamamlayıcı ürünler olarak kabul edilirler. Takviyelerin etkisi, içerdikleri maddenin vücut tarafından ne kadar emilip kullanılabildiğine, kişinin genel sağlık durumuna ve beslenme alışkanlıklarına göre değişir. Bu nedenle hekim ya da diyetisyen gözetimi dışında rastgele kullanılmaları tıbbi olarak önerilmez.

Takviye edici gıdalar söz konusu olduğunda vitamin ve mineral takviyeleri ile diğer takviyeler arasında bir ayrım yapmak gerekiyor.