Hayvanlar Islanınca Neden Silkeleniyor?

DieterMeyrl/iStock

"Islak köpek silkelenmesi", tüylü hayvanlarda su ve tahriş edici maddeleri deriden uzaklaştırmak için kullanılan yaygın bir davranışı tanımlar. Yeni bir araştırmaya göre ıslak köpek silkelenmesi, memeli derisinde bulunan ve "C-LTMR" (C-fiber düşük eşikli mekanoreseptörler) adı verilen bir reseptördeki hatadan kaynaklanıyor.

C-LTMR, köpeklerden kedilere ve hatta farelere kadar her türden tüylü hayvanın ensesindeki sıvı damlacıkları tarafından uyarıldığında, şaşırtıcı derecede tutarlı bir silkelenme davranışına neden oluyor. Geçen yıl kasım ayında Science dergisinde yayımlanan çalışmanın yazarlarından Harvard Tıp Fakültesinin Howard Hughes Tıp Enstitüsünde doktora öğrencisi Dawei Zhang, hayvanların aynı frekansta ve sağa-sola doğru benzer dönme hareketleri ile silkelenme eğiliminde olduğunu
ve bu durumdan hangi reseptörlerin ve sinirlerin sorumlu olduğunun bilinmediğini söyledi.

Araştırmacılar ilk olarak farelerin bir kısmında mekanik kuvvetleri algılayan deri reseptörlerindeki kanalları (mekanoreseptör kanalları), diğerlerinde ise sıcaklık değişimini algılayan reseptörleri devre dışı bırakacak genetik mutasyonlar yaptı.

Sıcaklık değişimini algılama yeteneği olmayan farelerin boyunlarının arkasına yağ damlacıkları serpildiğinde (ıslak köpek silkelenmesini tetiklemenin en güvenilir yolu) titremeye devam ettiklerini buldular.Ancak mekanoreseptör kanalları olmayan fareler silkelenmedi.

Bu nedenle Zhang ve ekibi, mekanoreseptörlere odaklanarak, farelerin yağ damlacıklarına nasıl tepki verdiğini izledi. Odak noktalarını, hepsi de çok hafif dokunuşlara tepki veren üç reseptöre indirgediler. Daha sonra derideki belirli reseptörleri ışıkla aktive etmek için ‘’optogenetik’’ adı verilen bir teknik kullandılar. Bu teknikle herhangi bir sıvı uyaran olmadan belirli sinir tiplerini tetikleyebildiler. Sonuçta araştırmacılar, C-LTMR'ler adı verilen reseptörleri uyardıklarında, fareler ani bir duş almış gibi silkelendi. Bu sonucu doğrulamak için araştırmacılar, C-LTMR'leri olmayan fareleri birkaç su damlası ile hafifçe ıslattıklarında normal farelerden %58 daha az silkelendiklerini buldu.

Zhang, C-LTMR'lerin uzun zamandır gizemini koruduğunu ve 80 yıl önce yapılan araştırmalara dayanarak hayvanlarda gıdıklanma hissinin oluşumundan sorumlu olduklarından şüphelenildiğini ancak hayvanların uyaranı nasıl deneyimlediklerinin net olmadığını söylüyor. İnsanlarda ‘‘C-mekanoreseptörler’’ olarak adlandırılan ilgili mekanoreseptörler, ciltteki hoşa giden fırçalama dokunuşlarıyla ilişkilendiriliyor. C-LTMR'lerin kürklü hayvanların tüy köklerinden yani foliküllerinden sinyaller taşıdığını belirten Zhang’a göre bu yeni çalışma, ilgili reseptörlerin özellikle parazitler veya su damlaları gibi küçük ve rahatsız edici uyaranları tespit etmeyi sağladığını öne sürüyor. Yani C-LTMR'ler, hayvanların kendi kürklerindeki potansiyel zararlı uyaranlardan kurtulmak için kullandıkları bir savunma sistemi gibi çalışıyor.

Kaynaklar:

• https://www.science.org/doi/10.1126/science.adq8834