Mart 2025'in Önemli Gök Olayları

Roman Paslavsky/iStock

Mart ayının başında Merkür, Venüs, Mars ve Jüpiter gün batımında gökyüzünde. Ancak ayın son haftasında Güneş ile Dünya’nın arasından geçmeye hazırlanan Merkür ve Venüs, her geçen gün Güneş’e yaklaştıkları için, ayın ikinci yarısından sonra gökyüzünü terk ediyor. Mart ayında hem Ay hem Güneş tutulması gerçekleşiyor. Ancak iki tutulma da Türkiye’den izlenemiyor.

Mart Ayında Gezegenler

Merkür

Merkür, mart ayının başında Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun 10o üzerinde ortaya çıkıyor. Ayın ilerleyen günlerinde ufkun üzerinden yüksekliği artan Merkür, 8 Mart’ta en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken gökyüzünde Güneş’in yaklaşık 18 derece doğusunda yer alan Merkür, bu tarihte aynı zamanda ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor. İlerleyen günlerde Güneş’le arasındaki açısal mesafe giderek azalmaya başlayan Merkür, 24 Mart’ta iç kavuşum konumundan geçiyor. Bu konumdayken Güneş, Merkür ve Dünya aynı hizadadır ve Merkür, Güneş ile Dünya’nın arasından geçer. 

1 Mart akşamı Merkür, hilal şeklindeki Ay ve Venüs’ü, batı yönünde ufkun üzerinde bir arada görebilirsiniz.

Venüs

Mart ayının ilk yarısında Güneş’in batışından sonra gökyüzündeki gezegenlerden biri olan Venüs son derece parlak görünüyor. Ayın ilerleyen günlerinde ufkun üzerinden yüksekliği azalan Venüs, 23 Mart’ta yörünge hareketi sırasında Güneş ile Dünya’nın arasından yani iç kavuşum konumundan geçiyor. Bu süreçte birkaç hafta boyunca görülemeyecek olan Venüs, nisan ayında şafak vakti tekrar gökyüzünde ortaya çıkıyor.

Mart ayı Venüs’ü bir dürbün ya da teleskop ile gözlemlemek için son derece uygun bir ay. Ayın başında gezegen yuvarlağının %14’ü aydınlık görünürken bu oran 12 Mart’ta %5’e düşüyor. Gezegen yuvarlağının görünür büyüklüğü ise artıyor. Çünkü Venüs iç kavuşum konumuna yaklaştığı süreçte Dünya ile aralarındaki mesafe azalıyor ve bu konumdayken Dünya’nın en yakınından geçiyor.

Jüpiter

Jüpiter, mart ayında gün batımından sonra gökyüzünde ortaya çıkıyor. Ayın başında Güneş’in batışıyla yaklaşık olarak aynı saatlerde gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşan Jüpiter’in ufkun üzerinden yüksekliği her geçen gün azalıyor. Ayın başında gece yarısından yaklaşık iki saat sonra kuzeybatı-batı yönünde ufuktan batan Jüpiter, ilerleyen günlerde daha erken batmaya başlıyor ve parlaklığı hafifçe azalıyor.

6 Mart’ta Jüpiter’i ve ilk dördün evresindeki Ay’ı birbirine yakın görebilirsiniz. Bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla Jüpiter’in dört büyük uydusu olan Io, Europa, Ganymede ve Callisto’yu gezegenin önünden geçtikleri ya da gezegen tarafından örtüldükleri zamanlarda görmeyi deneyebilirsiniz.

Mars

Mars, mart ayında neredeyse bütün gece gökyüzünde. Ayın başında Güneş’in batışından sonra ufkun yaklaşık 60 derece üzerinde ortaya çıkan Mars, gece yarısından yaklaşık iki saat önce ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor ve Güneş’in doğuşundan yaklaşık 3 saat önce kuzeybatı yönünde ufuktan batıyor. Gezegenin parlaklığı ve görünür büyüklüğü her geçen gün azalıyor.

9 Mart gecesi Mars’ı ve dolunay evresine yaklaşan şişkin Ay’ı batı-kuzeybatı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz. İki gök cismine İkizler Takımyıldızı’nın en parlak iki yıldızı Polluks ve Kastor da katılıyor.

Satürn

Satürn 12 Mart’ta Güneş etrafındaki yörünge hareketi sırasında Dünya’ya göre Güneş’in arkasından (kavuşum olarak isimlendirilir) geçiyor. Bu süreçte Güneş ile aralarındaki açısal mesafe çok küçük olduğundan Satürn, Güneş’in parlaklığı nedeniyle birkaç hafta boyunca gökyüzünde görülemiyor. Satürn, nisan ayında şafak vakti Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde tekrar ortaya çıkmaya başlıyor.

Mart Ayında Ay'ın Evreleri

Ay, 6 Mart'ta ilk dördün, 14 Mart'ta dolunay, 22 Mart'ta son dördün, 29 Mart'ta yeni ay evresine geliyor. Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 2 Mart'ta ve 30 Mart'ta Dünya'ya en yakın yani yerberi, 17 Mart'ta ise Dünya'ya en uzak yani yeröte konumunda olacak. Yerberi konumundayken Ay ve Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 361.964 km ve 358.127 km, yeröte konumundayken ise 405.754 km olacak.

14 Mart Tam Ay Tutulması

14 Mart’ta tam Ay tutulması gerçekleşiyor. Tam tutulma Kuzey Amerika kıtası ile Güney Amerika’nın batısından izlenebiliyor. Ancak Türkiye saati ile Güneş’in doğuşundan sonra gerçekleştiğinden ülkemizden görülemiyor.

29 Mart Parçalı Güneş Tutulması

29 Mart’ta parçalı Güneş tutulması gerçekleşiyor. Tutulma, Kuzey Amerika’nın kuzeydoğusu, Avrupa’nın batısı ve Afrika’nın kuzeybatısındaki gözlemciler tarafından görülebiliyor ancak ülkemizden izlenemiyor. 29 Mart’taki tutulma sırasında Ay, Güneş yuvarlağının yaklaşık %93’ünü örtüyor.

İlkbahar Ekinoksu

20 Mart’ta ilkbahar ekinoksu gerçekleşiyor. Astronomik olarak kuzey yarım kürede ilkbaharın başlangıcı olarak kabul edilen bu tarihte Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla gelir. Ekinoks gece ve gündüz süresinin eşit olduğu gün olarak bilinse de aslında aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği belirli bir andır. Aydınlanma çemberi, Güneş’in Dünya’yı aydınlattığı bölge ile karanlıkta kalan bölge arasındaki hatta verilen isimdir.