Kadınlar ve erkekler aynı hastalıkları farklı şekillerde yaşayabiliyor, ancak bu farkın nedeni yalnızca genetik değil. Yeni bir araştırma, protein düzeylerinden yaşam koşullarına, hormonlardan çevresel etkilere kadar pek çok unsurun bu ayrımı şekillendirdiğini ortaya koyuyor.
Okurlarımız için ülkemizde 2025 yılı içerisinde gerçekleşen önemli bilimsel ve teknolojik gelişmeler ile yenilikçi girişimlerden derlenmiş bir seçki hazırladık.
Cambridge Üniversitesinden Varun Warrier ve ekibinin ekim ayında Nature’da yayımladıkları yeni bir araştırma, çocuklara otizm tanısının konulduğu yaşın genetik faktörlerden etkilenebileceğini ortaya koyuyor.
Journal of Experimental Biology dergisinde ekim ayında yayımlanan yeni bir araştırma, 36 zehirli yılanın saldırı hızlarını karşılaştırıldı. Sonuçlar, engereklerin hâlâ doğanın en hızlı saldırganları olduğunu gösterdi.
İş bulma süreçlerinde kullanılan yeni bir modelde iş bulma sürecinde aracılık veya eğitim desteği sunan firmalar aday işe yerleştirildikten sonra birkaç ay boyunca maaşının belirli bir yüzdesini hizmet bedeli olarak alıyor.
Türk bilim insanları TOI-1743, TOI-5799 ve TOI-6223 yıldızlarının etrafında, biri yıldızının yaşama elverişli bölgesinde yer alan dört yeni ötegezegen keşfetti.
Avusturya’daki Leoben Üniversitesinden Stefan Pogatscher ve ekibi, hurda araçları otomotiv endüstrisinde kullanılabilecek döküm alaşımlarına dönüştürmek için yeni bir çözüm öneriyor.
Türk bilim insanları TOI-1743, TOI-5799 ve TOI-6223 yıldızlarının etrafında dört yeni ötegezegen keşfetti. Süper Dünya olarak sınıflandırılan TOI-1743 b ötegezegeninin yarıçapı Dünya’nınkinin yaklaşık %83’ü kadar ve kayaç yapıda. Sıcak Neptün olarak sınıflandırılan TOI-6223 b ötegezegeni ise yıldızına yakın bir yörüngede dolandığı için çok sıcak. TOI-5799 yıldızının etrafında keşfedilen her iki gezegen de süper Dünya olarak sınıflandırılıyor. Bu gezegenlerden TOI-5799 b yıldızına yakın ve sıcakken, TOI-5799 c yüzeyinde suyun sıvı hâlde kalabilmesine olanak sağlayan koşulların olduğu yaşama elverişli bölgede yer alıyor.
Yıldızlar her yöne homojen bir şekilde ışıma yapan ışık küreleri olarak düşünülebilir. Bir yıldız sisteminde yörünge hareketi yapan gezegenler, Dünya’ya göre yıldızının önünden geçerken yıldızdan gelen ışığın bir kısmını engeller. Bu sırada yıldızdan Dünya’ya ulaşan ışık miktarında bir azalma olur. Gezegen yıldızının önünden geçtikten sonra ise yıldızdan gelen ışık miktarı eski seviyesine ulaşır. Bu olay geçiş ya da transit olarak isimlendirilir. Işıktaki azalma miktarı gezegenin çapıyla ilişkili olduğundan bu yöntem, ötegezegenin yarıçapını yıldızın yarıçapına oranla ölçmeye olanak sağlar. Ancak gezegenin çapı yıldızınkine kıyasla çok küçük olduğundan ışık miktarındaki değişim çok düşüktür. Bu nedenle geçişin tespit edilebilmesi için ışık ölçüm (fotometri) hassasiyeti yeterli seviyede olmalıdır. Fotometrik hassasiyeti artırabilmek için daha fazla ışık toplanması gerekir. Bu, temelde gözlenen yıldızın parlaklığına ve gözlem yapılan teleskobun büyüklüğüne bağlıdır. Dünya benzeri küçük gezegenlerin geçişini yakalayabilmek için Güneş sistemine görece yakın ve küçük yıldızlar takip edilir. Çünkü gezegenlerin görece küçük yıldızların önünden geçerken ışık miktarında neden oldukları değişim miktarı daha büyüktür.
Devamını okumak için TÜBİTAK Yayınlar web sitesini ziyaret ederek abone olabilirsiniz.
Yazar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
