Hayvanların Toplu Hareketlerinin Dinamiği Koyun Sürülerinin Fiziği

Philip Thurston/iStock

Hayvan sürülerinin toplu hareketlerini açıklayan fiziksel modeller geliştirmek üzerine onlarca yıldır bilimsel çalışmalar yapılıyor. Bu modellerin uygulama alanları sadece hayvan sürüleriyle de sınırlı değil. Araç trafiği ya da yayaların hareketleriyle ilgili basit modeller bile gerçek hayatta karşımıza çıkan trafik sıkışıkları ya da tehlike altındaki insanların panik hâlinde kaçışması gibi karmaşık durumları gayet başarılı bir biçimde betimleyebiliyor. Son zamanlarda üzerine çalışmalar yapılan konulardan biri ise koyun sürülerinin toplu hareketlerini modellemek. Geliştirilecek algoritmalar sayesinde gelecekte bir gün koyun sürülerini güden robotlar ya da insansız hava araçları geliştirmek mümkün olabilir.

Sürü İçinde Yaşamanın Avantajları

Sürü hâlinde yaşamanın pek çok avantajı vardır: yırtıcı hayvanlara karşı korunma, çevreyi toplu hâlde algılama, bilgiyi paylaşma ve işleme... Bu avantajlardan yararlanılabilmesi için sürünün birlik ve beraberliği her durumda korunabilmelidir. Dolayısıyla hareket hâlindeki sürülerin de bir arada kalmayı başarabilmesi gerekir.

Farklı hayvan türlerindeki sürülerin toplu hareketlerinin gerçekleşme biçimi arasında doğal olarak farklılıklar var. Örneğin bazı hayvan türlerinde toplu hareketleri yönlendiren bir lider bulunmazken bazı hayvan türlerinde ise hiyerarşi gözlemleniyor. Örneğin sığırcık sürüleri, toplu hareketlerin bir lider tarafından yönlendirilmediği türlerin örneklerinden. Fil sürüleri ve zebra sürülerinde ise bireyler bir çizgi hâlinde hareket ediyor ve sürünün en önündeki birey, harekete liderlik ediyor. Bu tür hiyerarşilerin hem avantajları hem dezavantajları var. Kararların sürü içinde uzlaşarak değil de bir lider tarafından verilmesi hâlinde sürü çok daha hızlı bir biçimde uygulamaya geçebiliyor. Kararların bir lider tarafından verilmesinin dezavantajı ise karar alma sürecinde kullanılan bilginin sınırlı kalması, farklı bireylerin sahip olduğu farklı bilgilerin karar alma sürecine katkıda bulunmaması.