Geçirdiği kazada sol gözü de dâhil olmak üzere yüzünün sol tarafının büyük bölümünü kaybeden Aaron James isimli hastaya 2023 yılında ilk tam göz ve yüz nakli yapılmıştı. Şimdi, nakledilen gözün hem sağlıklı olduğu hem de retinasının ışığa tepki verebildiği haberi geldi.
Yapay zekânın iki farklı alanda Nobel kazanması, bu teknolojinin bilimsel ve toplumsal etkisinin büyüklüğünü gösteriyor.
Bilim ve Teknik dergisi Düşünme Kulesi köşesinde Ağustosl 2024 yayımlanan Kropki oyunu ödüllü sorusunun çözümü açıklandı ve doğru çözenler belli oldu.
Bilim ve Teknik dergisi Ayın Sorusu köşesinde Ağustos 2024 yayımlanan Cücelerin Külahlarının İki Renge Boyanması sorusunun çözümü açıklandı ve doğru çözenler belli oldu.
Bir gazın üzerine lazer ışığı düşürüldüğünde enerji kaybedip soğumasını değil, enerji kazanıp ısınmasını beklersiniz. Ancak özel olarak hazırlanmış düzeneklerde lazer ışınları kullanılarak gazların sıcaklığını neredeyse mutlak sıfıra kadar düşürmek de mümkün.
Uzun süreler boyunca güneş ışığının daha yüksek enerjili morötesi fotonlarına maruz kalmak, malzemelere renk özelliklerini kazandıran kromofor moleküllerindeki kimyasal bağları etkileyebilir.
Bir otomobilin ya da evimizin içinde, kapalı mekânlarda pencereden güneş ışığı aldığımızda genellikle kendimizi güvende hisseder ve güneş kremi sürme gereği duymayız. Ancak cam arkasında dahi olsak güneşin bazı zararlı ışınları cildimize ulaşabilir.
Güneş’in gözümüzle algılayamadığımız morötesi (UV) ışınları, taşıdıkları enerjiye ya da diğer bir deyişle dalga boyuna göre üç kategoride incelenir. Bu ışınların Dünya atmosferine girdikten sonra katedebilecekleri mesafeyi belirleyen de bu dalga boylarıdır. Örneğin, en kısa dalga boyuna yani en yüksek enerjiye sahip UVC ışınlarının yolculuğu stratosferin ortalarında, ozon tabakasında son bulur. Bu ışınların enerjisi ozon molekülleri tarafından soğurulduğu için yeryüzüne ulaşamazlar.
Morötesi ışınlar arasında orta derece enerjiye sahip UVB ışınlarının da önemli bir bölümü atmosferde soğurulur. Ancak bir kısmı yeryüzüne ulaşır. UVB ışınları cildimizde güneş yanıklarına yol açar ve DNA hasarına neden olabilir. Cildimize ulaşan morötesi ışınımın çoğunluğunu ise atmosferde çok az kayıp veren UVA ışınları oluşturur. Uzun dalga boyuna sahip bu ışınlar; derinin alt katmanlarına kadar ilerleyerek cilt hasarına, kırışıklıklara ve bronzlaşmaya neden olur.
Çoğu cam türü kalınlığına ve saflığına bağlı olarak morötesi ışınımı bir miktar filtrelese de bu cildimizin tamamen güvende olduğu anlamına gelmez. Örneğin, otomobillerin biri plastik olmak üzere üç katmandan oluşan ön camları UVB ışınlarını tamamen engelleyebilirken UVA’yı %10’u aşabilen oranlarda geçirir. Araçların genellikle plastik katman içermeyen yan camlarıysa UVB’nin çok azının geçmesine izin verirken UVA’yı ortalama %30 oranında geçirir.
Ev ve iş yerlerimizdeki camlar da ortalamada UVB’nin yaklaşık %97’sini, UVA’nınsa yarıya yakınını soğurur. Bu sırada ışınların enerjisi camın yapısına aktarıldığından cam ısınır. Bununla birlikte, camlara eklenen koruyucu film tabakaları sayesinde UVA ışınımı %99’a kadar engellenebilir.
Cam arkasından güneş ışınlarını almak doğrudan almaya kıyasla daha korunaklı görünse de uzmanlar uzun süreli etkileri azaltmak için kapalı alanlarda dahi güneş kremi kullanılmasını öneriyor.
Kaynaklar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
