1970 yılında, Sheldon Glashow, John Iliopoulos ve Luciano Maiani, dördüncü tip kuarkın Standart Model açısından taşıdığı kritik önemin farkına varır. Çünkü bu dördüncü kuarkın varlığı, kuramın; Z⁰ aracılığıyla gerçekleşen zayıf etkileşimlerden tad değişikliğine yol açmayanları içerip, açanları da içermemesi için şarttır. Aynı yıl, Yoichiro Nambu, Leonard Susskind ve Holger Nielsen bağımsız olarak, Veneziano'nun ortaya attığı 'ikili rezonans modeli'nin, relativistik salınımlı sicimlerin kuantum mekaniğine dayandığının farkına varmış ve sicim kuramı araştırmaları başlamıştır.

1971-72 yıllarında, Gerardus 't Hooft ve Martinus J.G.Veltman, Standart Model'in hesaplama tekniklerini geliştirdi. Modelin, daha önceleri ancak çok yaklaşık olarak hesaplanabilen öngörüleri, çok daha büyük bir duyarlılıkla hesaplanabilir hale gelmişti. 1973 yılında Donald Perkins, Standart Model'in öngörülerinden birinden esinlenerek, eski CERN verilerinden bazılarını incelemiş ve Z⁰'ın aracılık ettiği, yük değişimi içermeyen zayıf etkileşimin izlerine rastlamıştı. Harald Fritzsch ve Murray Gell-Mann'ın önerileri doğrultusunda aynı yıl, güçlü etkileşimin 'kuantum alan kuramı' formüllendirilir. Artık Standart Model'in bir parçası haline gelmiş olan bu kurama, yapı olarak 'kuantum elektrodinamiği'ne (QED) benzediğinden ve fakat güçlü etkileşim renk yükleriyle ilgilendiğinden, 'kuantum kromodinamiği' (QCD) adı verilir. Kuarkların, renk yükü taşıyan gerçek parçacıklar olduğu belirlenmiştir. Gluonlar ise, güçlü etkileşim alanının kütlesiz kuantumlarıdır. 1974 yılında Howard Georgi ve Sheldon Glashow, kütleçekimi dışındaki tüm etkileşimlerin 'Büyük Birleşik Kuramı' ('Grand Unified Theory, GUT') için SU(5) grubunu önerir. Kuram, protonun bozunabileceğini öngörmektedir. John Iliopoulos aynı yıl içerisinde bir konferansa sunduğu özet konuşmayla, fiziğin artık Standart Model adını almış olan görüşünü ilk kez, kapsamlı ve tek bir rapor halinde sunar.