|
'Elektron
t�nellemeli tarama mikroskopu' (STM-'scanning tunneling microscope') ise, yakla��k
��yle �al���yor: Taray�c� ayg�t, tarama ucunu iletken bir y�zey �zerinde h�zla
gezdirirken, i�erdi�i elektronik bile�enler, uca elektrik ak�m� sa�lamaktad�r.
Taray�c�, tarama ucunu, �rnek y�zeyindeki t�m (x,y) noktalar� �zerinden, sistemli
bir �ekilde ge�irir. U� bir atoma rastlad���nda, atomla u� aras�ndaki elektron
ak��� de�i�ir ve bilgisayar, bu ak�m de�i�ikli�ini; tarama ucunun konumu, yani
atomun x-y koordinatlar�yla birlikte kaydeder. Tarama i�lemi sona erdi�inde bilgisayar;
toplad��� verilerden hareketle, atomlar�n konumlar�na kar��l�k gelen ak�m de�erlerini,
y�zey �zerinde grafiklendirir. |
|
Bu bir bak�ma, eski fonograflardaki �al��ma y�ntemi gibidir ve tarama ucu i�neye,
atomlar da pla��n �zerindeki girinti ��k�nt�lara benzetilebilir. STM ucu, 't�nelleme'
yapan ak�m�n�, atomlar�n konumunu belirleyen duyarl� bir alg�lay�c� olarak kullanarak,
y�zeydeki atomlar�n e�y�kseklik �izgileri �zerinde dola��r ve sonu� olarak, y�zeyin
topo�rafyas�n� ��kar�r. Bu mikroskoplar�n yeni modelleriyle, atomlar� g�rmenin
yan�nda, istenilen �ekilde konumland�rmak da m�mk�nd�r. �stteki �ekillerden �sttekinde;
7x7 nm'lik, mavi renklendirilmi� galyum-arsenid y�zeyi �zerindeki, k�rm�z� renklendirilmi�
olan tek bir sezyum atomu zincirinin zigzaglar� g�r�l�yor. Alttaki �ekilde ise,
tek tek atomlardan olu�turulmu� bir marka var. Fakat en iyi elektron mikroskopu
dahi, atomlar�n ancak bulan�k g�r�nt�lerini verebiliyor. �� yap�lar� hakk�nda
ise hi� bilgi veremiyor. Atomun ve �ekirde�in yap�s�n� incelemek i�in ba�ka ara�lar,
daha k�sa boylu madde dalgalar� laz�m... |