Güçlü

Güçlü etkileşim renk yüküne sahip kuarklar arasında etkin olduğundan, halbuki ortalıkta serbest kuark bulmak mümkün olmadığından, bu etkileşimin doğrudan incelenmesi ancak; kuark ölçeğinde sistemler üzerinde çalışarak ve o da, yüksek enerjili parçacık hızlandırıcılarında yapılan çarpışma deneyleriyle mümkün. Fakat, biz dolaylı yolu tercih edeceğiz.

Öte yandan, simetri özelliklerini irdelerken şimdiye kadar, etkileşimleri teker teker ele aldık ve birini incelerken, diğerlerini kapı dışında tutmaya çalıştık. Halbuki çoğu sistemde etkileşimler bir arada olup, neyse ki birbirlerini etkilemeksizin, paralel olarak etkindirler. Örneğin bir çekirdeği oluşturan nükleonlar bildiğimiz gibi; protonların arasındaki elektromanyetik itme kuvvetine karşın, güçlü kuvvet kalıntıları sayesinde bir arada dururlar. Gerçi aralarında kütleçekimi de vardır. Fakat bu kuvvetin şiddeti diğerlerine oranla öylesine düşüktür ki, rahatlıkla gözardı edilebilir. Öte yandan kuarklar hem renk hem de elektrik yüküne sahip olduklarından, nükleonları oluşturan üçlüleri; aralarındaki elektromanyetik itme kuvvetine karşın, çok daha şiddetli bir güçlü kuvvetle birbirlerine bağlıdırlar. Kısacası çekirdek, elektromanyetik ve güçlü etkileşimlerin birlikte vücut verdiği bir yapıdır. Bu yapının içinde bulunabileceği, değişik enerji düzeylerine karşı gelen çeşitli kuantum mekaniksel konum veya durumları vardır. Bu kuantum durumlarından bazıları arasında geçişler mümkündür. Çekirdek, örneğin bir foton soğurarak, daha yüksek bir enerji düzeyine tırmanabildiği gibi, tam tersine; bir foton ışıyarak, bulunduğundan daha düşük bir enerji düzeyine inebilir. Bu geçişlere eşlik eden ışıma veya soğurma süreçlerinde ortaya çıkan veya kaybolan fotonların frekansları, çekirdeğin enerji spektrumunu yaklaşık olarak betimler. Bu frekanslar kümesi; aslında küme elemanlarının mutlak değerleri değil de, birbirlerine oranları; o çekirdeğe özgün bir 'imza' gibidir. Çekirdeğin yapısını ve dolayısıyla bu imzayı da, keza elektromanyetik ve güçlü etileşimler birlikte şekillendirmektedir. Şimdi!...