Bozunmalar > Temel Parçacık Dönüşümleri
 

Zayıf etkileşimi zaten, diğerlerinde olduğu gibi, geleneksel bir kuvvet şeklinde algılamak mümkün değil. Bu etkileşim sadece, parçacık değişimleri sırasında etkinlik kazanıp, varlığını gösteriyor. Temel parçacık dönüşümlerinin, yani çeşni değişimlerinin; tümünden ve tek başına sorumlu. Yokedilme süreçlerinin ise, bazı aşamalarında rol oynuyor. Ki bu aşamalarda da zaten, temel parçacık dönüşümleri gerçekleşiyor. Zayıf etkileşim bu işleviyle, karmaşık parçacıkların bozunma veya yokedilme süreçlerinden bazılarının, bazı aşamalarında da rol oynuyor. Taşıyıcısı olan vektör bozonlar; diğer kuvvetlerin taşıyıcıları, yani gluon, foton veya graviton gibi, kütlesiz ve yüksüz değiller. W+ W- ve Z0 parçacıklarından; ilk ikisinin 80, üçüncüsünün de 91 GeV'a eşdeğer, oldukça ağır kütleleri; ilk ikisinin ise yükleri var. Parçacıkların değişim veya yokediliş süreçlerinde; bu vektör bozonlardan herhangi birisi, fakat sadece birisi rol oynayabiliyor. W+ ile W- çeşni değişimlerine yol açabilirken, Z0 çeşni değiştirmiyor.

Evrenin erken aşamalarındaki sıcak halinde, II. ve III. nesil ağır kuarkların bolca üretildiği; ancak bunların zamanla bozunarak, şimdiki görünen yapılara vücut veren, I. nesil hafif kuarklara dönüştüğü düşünülüyor. Bu dönüşümlere aracılık eden ağır vektör bozonlar, o zamanlar etrafta bolca vardı. Şimdi ise etkileri artık, laboratuvarlarda gerçekleştirilen parçacık çarpıştırma deneylerinde gözlenebiliyor.

Gelelim temel parçacık bozunmalarına. Aslında, temel parçacıkların bozunduğunu söylemek pek doğru değil. Çünkü iç yapılarının olmaması gerekiyor. Ama değişerek, başka temel parçacıklara dönüşebiliyorlar. Dolayısıyla; temel parçacık değişimlerine 'dönüşüm', karmaşık parçacıklarda yer alan iç yapı değişikliklerine ise, 'bozunma' demek daha doğru görünüyor. Fakat biz yine de, her ikisi için aynı, 'bozunma' sözcüğünü kullanacağız.