Doğada
çevremizde gördüğümüz tüm canlıları, ister istemez, farkında olsak da olmasak
da sınıflandırırız. Örneğin; bitkiler ve hayvanlar, ağaçlar ve çalılar, kaya-taş-kum
gibi ayırımlar bile bir tür sınıflandırmadır. Sınıflandırmanın esas amacı,
yeryüzünde bulunan canlıları, akrabalık ilişkilerine göre gruplandırmak ve bu
sayede de düzenli bir sistem içinde çalışılmasını kolaylaştırmaktır. Bu amaca
hizmet veren bilim dalı ise "Sistematik" veya "Taksonomi" olarak bilinir. Günümüzdeki
sınıflandırmanın mantığında asıl dayanak, akrabalık dereceleridir. Ancak buna
ek olarak vücut simetrisi, vücut boşluklarının tipi, embriyo evresinde görülen
segmentasyon tipi, embriyonik gelişim evreleri,
ortak kökenden gelen üyeler (kol, bacak, kanat gibi), iskelet tipi ve şekli, sindirim
sisteminin tipi, larva durumları ve eşeysel özellikler
gibi başka karakterlerden de yararlanılır. Canlılar aleminde geçerli olan
esas taksonomik gruplar büyükten küçüğe doğru şu şekildedir: Regnum (alem),
Divisio (bölüm), Phylum (şube), Classis (sınıf), Ordo (takım), Familia (aile/familya),
Genus (cins) ve Species (tür).
Sınıflandırmanın
tarihçesi:
Sınıflandırmanın
temeli Aristo'ya (M.Ö.384-322) kadar uzanır. Aristo, canlıları "Bitkiler"
ve "Hayvanlar" olmak üzere iki aleme ayırmıştı. Daha sonra Ernst Haeckel
(1834-1919) tarafından, "Protista" adı
verilen ve bütün mikroskobik canlıları içeren üçüncü bir alem olması önerilmişti.
Taksonomiyi ciddi anlamda ilk defa ele alan bilim adamı ise Carl von Linneaus'dur
(1707-1778). Ancak Linneaus tarafından yapılan sınıflandırma, akrabalık dereceleri
konusunda çok fazla bilgi vermemesi nedeniyle "suni sınıflandırma" olarak isimlendirilmiştir.
Taksonominin modern şeklini alması, Herbert Copeland ve Robert
Whittaker isimli araştırıcıların çalışmaları sonucunda gerçekleşmiştir. Copeland
tarafından önerilen sınıflandırmada, Haeckel'in sınıflandırmasına ek olarak bir
de "Bakteriler" alemi yer alıyordu. Copeland'in fikirlerini biraz daha geliştiren
Whittaker ise, "Fungi" adı altında beşinci
bir alemi sınıflandırmaya kattı. 1990 yılında ise Carl Woese isimli
araştırıcı tarafından, Whittaker'ın sınıflandırması elden geçirildi ve canlılar
Bacteria, Archaea ve Eucarya olmak üzere 3 "domain" altında toplandı.
Carl
Woese'in çalışmaları ve fikirleri ışığında, Margulis ve Schwartz tarafından canlıların
sınıflandırılmasına son bir şekil verilmiş ve aşağıdaki tablo oluşturulmuştur: