Sıra dışı bir kök hücre nakli, kornealarındaki ciddi hasar nedeniyle bulanık gören üç kişinin görmesini önemli ölçüde iyileştirdi. Japonya’da gerçekleştirilen klinik deney, dünyada türünün ilk örneği ve kök hücre araştırmaları için önemli bir ilerleme olarak değerlendiriliyor.
Otonom araç teknolojisinin öncü şirketlerinden Waymo, tam otonom sürüş özelliğine sahip araçlarıyla şehir içi taşımacılık alanında önemli bir ivme yakaladı.
Toplam Karalama sorusunu çözenler arasından çekilişle belirlenecek 10 kişiye TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları tarafından yayımlanmış Güçlü Titreşimler-Müziğin Fiziği kitabı hediye edilecek.
Bilim ve Teknik Ayın Sorusu köşesinde Ocak 2025'in sorusunu çözenler arasından çekilişle belirlenecek beş kişiye TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları Yayınları’ndan Problem Çözümüne Giriş kitabını hediye edeceğiz.
Okumanın ve yazmanın henüz söz konusu olmadığı, insanların resim yoluyla iletişim kurdukları zamanlardan kalma sanat eserlerinin bazılarında Güneş çiziminin ve Ay’ın evrelerinin tasvirlerinin yer alması, insanın 10.000 yıldan daha uzun bir süre önce gökyüzünde gördüklerine ilgi duyduğunu ve resmettiğini gösteriyor.
Yıldızımız Güneş’in, yakıtı tükenerek yaşamı sonlandığında bir kara delik oluşmayacak. Güneş yaklaşık 5 milyar yıl içinde önce kırmızı deve, bir o kadar yıl sonra da gezegenimsi bulutsuya dönüşecek.
Yeni bir araştırmada, atmosferdeki karbondioksit düzeyinin artması sonucu okyanuslarda oluşan asitlenmenin derin sulara doğru ilerlediği anlaşıldı. Bulgulara göre asitlenme, 1.500 metreyi bulan derinliklere inmiş durumda. Bu da çeşitli canlı türleri için yeni bir tehdit anlamına geliyor.
m-gucci/iStock
2025 yılının ilk ayında, gökyüzünde bir gezegen geçidine tanık olabilirsiniz. Güneş’in batışıyla birlikte Venüs, Satürn ve Jüpiter gökyüzünde beliriyor. İlerleyen saatlerde Mars, doğu yönünde ufuktan doğarken önce Venüs sonrasında ise sırasıyla Satürn ve Jüpiter, batı yönünde ufuktan batıyor. Merkür ise Güneş’in doğuşundan önce gökyüzünde görülebiliyor.
Merkür, ocak ayında şafak vakti etkileyici gökyüzü manzaraları sunuyor. Ayın başında Güneş’ten yaklaşık 1,5 saat önce doğu- güneydoğu yönünde ufkun üzerinden doğan Merkür, gökyüzünde kolayca fark edilebiliyor. Ayın ilerleyen günlerinde daha geç doğmaya başlayan Merkür’ün ufkun üzerinden yüksekliği de azalıyor. Şubat ayının başında, yörünge hareketi sırasında Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanan Merkür, bu süreçte gökyüzünde Güneş’e yaklaştığı için ocak ayının son haftasından itibaren görülemiyor.
Merkür’ü ocak ayının başında, şafak vakti gökyüzünde Akrep Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Antares ile bir arada görebilirsiniz.
3 Ocak akşamı, Venüs ve hilal şekildeki Ay’ı güneybatı yönünde ufkun üzerinde birbirine çok yakın görebilirsiniz.
Venüs, ocak ayında Güneş’in batışından sonra güneybatı yönünde ufkun üzerinde parlıyor. Venüs’ün parlaklığı ve ufkun üzerinden yüksekliği, ayın ilerleyen günlerinde artıyor. 11 Ocak’ta Venüs’ün aydınlık ve karanlık görünen kısımlarının büyüklüğü, neredeyse eşit olacak. Ocak ayında da Venüs’ün evrelerindeki değişimi bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla gözlemleyebilirsiniz.
Ocak ayının belki de en önemli gök olayı, Mars kavuşumu. 16 Ocak’ta karşı konuma gelen Mars bu konumdayken Güneş, Dünya ve Mars aynı hizadadır ve Mars, Güneş’e göre Dünya’nın arkasında bulunur. Kızıl Gezegen, bu konumdayken gökyüzünde daha parlak ve büyük görünür. Mars, ocak ayında Güneş’in batışından yaklaşık 1,5 saat sonra kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor, gece yarısından kısa bir süre sonra gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor ve Güneş’in aydınlığında kayboluncaya kadar gökyüzünde görülebiliyor.
14 Ocak gecesi, Mars’ı ve dolunay evresindeki Ay’ı, İkizler Takımyıldızı’nın en parlak yıldızları Polluks ve Kastor ile bir arada görebilirsiniz.
Jüpiter, ocak ayında Güneş’in batışından sonra doğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor. Gece yarısından yaklaşık iki saat önce ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşan Jüpiter, Güneş’in doğuşundan iki saat önce batı-kuzeybatı yönünde ufuktan batıyor. Güneş sisteminin en parlak gezegeni, ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor ve parlaklığı hafifçe azalıyor.
11 Ocak’ta Jüpiter’i ve dolunay evresine yaklaşan Ay’ı, batı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz.
Ocak ayında Güneş’in batışından sonra ufkun üzerinde olan diğer bir gezegen Satürn. Ayın başında gece yarısından yaklaşık bir saat önce batan Satürn, ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde batmaya başlıyor ve gözlem süresi kısalıyor.
4 Ocak akşamı, Satürn’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı gökyüzünde neredeyse birbirine dokunacak kadar yakın görebilirsiniz. 18 Ocak akşamı ise Venüs ve Satürn güneybatı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görünümde. Kova Takımyıldızı’nda bulabileceğiniz iki gök cisminden Venüs, Satürn’e göre çok daha parlak görünüyor.
Yılın en önemli gök taşı yağmurlarından biri olan Quadrantid (Dörtlük) gök taşı yağmuru, 3 Ocak’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte, uygun gözlem koşullarında saatte maksimum 120 gök taşı görülebilir. Gök taşı yağmurunun en yüksek etkinliğe ulaştığı tarihte Ay’ın yaklaşık %11’i aydınlık göründüğünden gök taşlarının fark edilmesini olumsuz etkilemiyor.
Siz de gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı noktayı yani saçılma noktasını 3 Ocak’ı 4 Ocak’a bağlayan gece, kuzeydoğu- doğu yönünde, ufkun üzerinde Çoban Takımyıldızı ile Ejderha Takımyıldızı’nın arasında bulabilirsiniz.
Kaynağı 2003 EH1 asteroidi olan Quadrantid gök taşı yağmuru, yılın en güçlü gök taşı yağmurlarından biri olmasına rağmen en yüksek etkinliğe ulaştığı dönem, birkaç saatte sona eriyor.
Ay, ocak ayında 7 Ocak'ta ilk dördün, 14 Ocak'ta dolunay, 21 Ocak'ta son dördün, 29 Ocak'ta ise yeni ay evresine geliyor. Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında ise 8 Ocak'ta yerberi yani Dünya'ya en yakın, 21 Ocak'ta ise yeröte Dünya'ya en uzak konumda olacak. Bu iki konumdayken Dünya ve Ay arasındaki mesafe sırasıyla 370.171 km ve 404.298 km.
Kaynaklar:
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
E-Posta: bteknik@tubitak.gov.tr
yayinlar.tubitak.gov.tr
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
