Kasım 2024'ün Önemli Gök Olayları

ClaudioVentrella/iStock

Kasım 2024'te Gezegenler

Kasım ayında çıplak gözle fark edilebilen gezegenlerin hepsini gece yarısından önce gökyüzünde görmek mümkün.

Merkür

Merkür, kasım ayının ilk günlerinde Güneş’in batışından sonra güneybatı-batı yönünde ufkun hemen üzerinde görülebiliyor. Ayın ilerleyen günlerinde gezegenin ufkun üzerinden yüksekliği hafifçe artıyor. Merkür, 16 Kasım’da en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Merkür ve Ay, 3 Kasım’da birbirine yakın görünümde. Bu tarihte Güneş’in batışından yaklaşık yarım saat sonra Merkür’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı, ufkun yaklaşık 2 derece üzerinde bulabilirsiniz. Ancak iki gök cisminin de ufkun üzerinden yüksekliği düşük olduğu için görülmeleri son derece zor.

Venüs

Venüs, kasım ayında en etkileyici gökyüzü manzaralarından birini sunuyor. Güneş’in batışından sonra güneybatı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkan Venüs, yaklaşık iki saat boyunca görülebiliyor. Ayın başında Yılancı Takımyıldızı’nda bulunan Venüs, ilerleyen günlerde Yay Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor. Parlaklığı ve gezegen yuvarlağının görünür büyüklüğü her geçen gün artan Venüs’ün görülebileceği süre de uzuyor. 5 Kasım akşamı Venüs’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı, güneybatı yönünde ufkun üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz.

Mars

Mars, kasım ayının ilk günlerinde gece yarısından yaklaşık bir saat önce kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor ve Güneş’in aydınlığında kaybolmadan önce ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşıyor. Kızıl Gezegen, her geçen gün daha erken doğuyor. Mars’ın parlaklığı, ayın ilerleyen günlerinde belirgin derecede artıyor. Ayrıca gezegen yuvarlağının görünür büyüklüğü artarken aydınlık görünen kısmının oranı, %89’dan %92’ye çıkıyor. Ay boyunca Yengeç Takımyıldızın’da yer alan Mars, 21 Kasım gecesi Ay ile birbirine son derece yakın görülebilir. Bu tarihte her iki gök cismini doğu yönünde ufkun yaklaşık 25 derece üzerinde bulabilirsiniz.

Jüpiter

Jüpiter, kasım ayı boyunca neredeyse bütün gece gökyüzünde. Ayın başında Güneş’ten yaklaşık iki saat sonra ufkun üzerinden doğan Jüpiter, ayın sonunda gün batımından sonra kuzeydoğu- doğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor. Siz de bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla kendi etrafındaki dönüşünü yaklaşık 10 saatte tamamlayan Jüpiter’in yüzeyindeki yapıların hepsini (örneğin Büyük Kırmızı Leke’yi, farklı renklerdeki şerit şeklindeki yapıları) bir gecede gözlemlemeyi deneyebilirsiniz.

Kasım ayında son derece parlak görünen Jüpiter’i, 17 Kasım akşamı dolunay evresinden bir gece önce ayrılan Ay’ın yakınlarında görebilirsiniz.

Satürn

Kasım ayında Güneş’in batışı ile Venüs güneybatı yönünde, Satürn ise güneydoğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor.. Halkalı Gezegen, ayın başında gece yarısından yaklaşık iki saat sonra
batı ufkundan batarken ayın ilerleyen günlerinde gözlem süresi kısalıyor ve gece yarısından kısa bir süre sonra batıyor. 11 Kasım gecesi Satürn'ü ve Ay’ı güneybatı-batı yönünde ufkun hemen üzerinde birbirine yakın görebilirsiniz.

Kasım 2024'te Ay'ın Evreleri

Ay, 1 Kasım'da yeni ay, 9 Kasım'da ilk dördün, 16 Kasım'da dolunay, 23 Kasım'da ise son dördün evresinde. Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 14 Kasım'da Dünya'ya en yakın yani yerberi, 26 Kasım'da ise Dünya'ya en uzak yani yeröte konumunda olacak. Bu konumlardayken Dünya ile Ay arasındaki mesafe sırasıyla 360.110 km ve 405.315 km.

Leonid (Aslan) Gök Taşı Yağmuru

Yılın önemli gök taşı yağmurlarından biri olan Leonid (Aslan) gök taşı yağmuru, 17-18 Kasım gecesi en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte saatte maksimum 15 gök taşı görülebilir. Leonid sırasında gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıktığı nokta, gece yarısından hemen sonra kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor ve şafak vakti Güneş’in aydınlığında kaybolmadan önce gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor. Ancak dolunay evresinden yakın zamanda ayrılan Ay, gök taşlarının fark edilmesini zorlaştırabilir. Leonid gök taşı yağmurunun kaynağı olan 55P/Tempel-Tuttle kuyruklu yıldızı, ABD’li Gökbilimci William Tempel tarafından Aralık 1865 ve Alman Gökbilimci Horace Tuttle tarafından Ocak 1866’da birbirinden bağımsız olarak keşfedildi.

Güneş etrafındaki elips şeklindeki yörüngesini 33 yılda tamamlayan 55P/Tempel-Tuttle, en son 1998’de Güneş’e en yakın konumdan geçmişti. Bir sonraki geçişi ise 2031 yılında. Bu dönemde 55P/Tempel-Tuttle kuyruklu yıldızının kaynağı olduğu Leonid gök taşı yağmurunun yoğunluğunun çok artması ve gök taşı yağmurunun bir gök taşı fırtınasına (saate en az 1.000 göktaşı) dönüşmesi bekleniyor.

Devamını okumak için TÜBİTAK Yayınlar web sitesini ziyaret ederek abone olabilirsiniz.