Ceres’teki Organik Maddelerin Kökeni

Cüce gezegen Ceres

Max Planck Güneş Sistemi Araştırmaları Enstitüsünden gök bilimcilerin yaptığı çalışmalar, Ceres’in yüzeyindeki organik maddelerin kökeninin cüce gezegenin yüzeyinden püsküren tuzlu sıvılar olmadığına işaret ediyor. Organik maddelerin kaynağı cüce gezegene çarpan gök taşları olabilir.

Mars ile Jüpiter arasındaki Asteroit Kuşağı’nda yer alan Ceres, bilinen cüce gezegenlerin Güneş’e en yakın olanı. Ceres’in yüzeyi 2015-2017 döneminde cüce gezegenin etrafında dolanan NASA’ya ait Dawn uzay aracı ile detaylı olarak incelenmiş ve çeşitli organik maddeler keşfedilmişti.

Ceres’in yüzeyinde buz volkanları olarak adlandırılan, gaz ve uçucu madde püskürten volkanlar olduğu biliniyor. Dawn görevi sırasında tespit edilen organik maddelerin kaynağının da yüzeyin altındaki tuzlu suları yüzeye taşıyan bu buz volkanları olabileceği düşünülüyordu. Ancak son bilimsel çalışmalar bu düşünceyi doğrulamıyor.

Max Planck Güneş Sistemi Araştırmaları Enstitüsünden R. Sarkar ve arkadaşları cüce gezegenin yüzeyini detaylı bir biçimde taradı. Yapay zekâ kullanılan çalışmaların sonucunda, Ceres’in yüzeyinde organik madde bulunan bölgelerin civarında bugün ve yakın geçmişte volkanik ya da tektonik etkinlikler olduğuna dair bir bulguya ulaşılamadı. Ayrıca bu bölgelerde gök taşlarının çarpmasıyla oluşmuş derin kraterler de yer almıyor. Araştırmacılar, organik maddelerin kökeninin cüce gezegene düşük hızlarla çarpmış gök taşları olabileceğini öne sürüyor. Gök taşlarının üzerindeki organik maddeler bu “hafif” çarpışmaların ortaya çıkardığı görece düşük miktarda ısıya dayanmayı başarmış olabilir.

Araştırma ile ilgili detaylı bilgiye AGU Advances’ta yayımlanan makaleden ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar:

• Sarkar, R. ve ark., "Ceres: Organic-Rich Sites of Exogenic Origin?", AGU Advances, Cilt 6, Sayı 1, Makale no: e2024AV001362, 2025.