Skip to content Skip to navigation

Antarktika’daki Kuşlar H5N1 Tehlikesi Altında Olabilir

Dr. Özlem Ak
Alessandro Dahan-Contributor/Getty Images

Büyük korsan martı kuşu (Stercorarius skua)

Kuş gribine neden olan H5N1 virüsünün yüksek patojenik yani ciddi hastalıklara ve ölüme neden olabilen formu, 2020'den beri Avrupa, Asya ve Afrika'da yayılıyor, birçok yabani kuşu öldürüyor ve kümes hayvanı çiftliklerinde salgınlara neden oluyor. 2021'de Kuzey Amerika'ya ulaşan H5N1’in ineklerin memelerine bulaştığı ve hayvanların arasında yayıldığı tespit edildi. 2022'nin sonunda Güney Amerika'nın güney ucuna kadar yayıldı ve virüsün coğrafik yayılım hattı boyunca binlerce deniz memelisinin yanı sıra birçok farklı türden kuşun da ölümüne sebep oldu. Şimdi de H5N1, Antarktika Yarımadası boyunca güneye doğru yayılıyor, bu da penguen ve diğer deniz kuşlarının popülasyonlarının tehlike altında oldukları anlamına geliyor.

Prof. Dr. Juliana A. Vianna ve ekibi, Kasım 2024 ile Ocak 2025 arasında Antarktika Yarımadası boyunca deniz kuşlarının 16 yuvalama alanını inceledi. Araştırmacılar, hiçbir yaralanma belirtisi olmayan 35 ölü büyük korsan martı kuşu (Stercorarius skua) buldu. Bu kuşların 11 tanesinden alınan örneklerde, son yıllarda dünya çapında yayılan yüksek derecede patojenik H5N1 kuş gribi virüsüne rastlandı.

Güney Okyanusu’nda bulunan Güney Georgia adasının hemen açıklarındaki Bird Adası'nda yaşayan hasta kahverengi korsan martıları (Stercorarius antarcticus) ve dev fırtına kuşlarında da (Macronectes giganteus), 2023 yılında yapılan testlerde yüksek derecede patojenik H5N1 kuş gribi virüsü tespit edildi. Vianna'nın ekibi, Aralık 2023 ve Ocak 2024'te yarımadanın en kuzey ucunda yaşayan bazı Adélie penguenlerinde ve Antarktika'daki diğer martı türlerinde enfeksiyon belirtileri buldu. Böylece virüsün kıtadaki varlığı teyit edildi.

Şu ana kadar bölgedeki diğer kuş türlerinde teyit edilmiş başka bir vaka yok ancak Vianna, 9 Mart 2025'te Şili Antarktika Enstitüsü (INACH) tarafından kendisine bölgede ölü penguenlere de rastlandığına dair bilgi verildiğini söylüyor. Penguenler yoğun koloniler hâlinde üredikleri için H5N1'in aralarında hızla yayılmasından ve bazı popülasyonların büyük bir bölümünün kaybından endişe duyuluyor. Ancak Vianna, kuşların H5N1'e karşı duyarlılığının türden türe değiştiğini bu nedenle bazı penguen türlerinin virüse dirençli olmasının mümkün olduğunu belirtiyor.

Şubat 2025'te bir başka araştırmacı grubu da Antarktika yakınlarındaki Hint Okyanusu’nda bulunan Crozet ve Kerguelen takımadalarında H5N1'e rastladıklarını ve virüsün, fil foklarının yanı sıra çeşitli kuş türlerinin de ölümüne sebep olduğunu bildirdi. Bu da virüsün Antarktika'nın yarısından fazlasını dolaşarak daha önce virüse rastlanmayan Avustralya ve Yeni Zelanda'ya doğru yayılmaya başladığı anlamına geliyor.

Kaynaklar: